19. “Ngoại giao Việt Nam vươn tới những tầm cao mới"

6:13' 28/8/2012

Nhân dịp kỷ niệm 67 năm Ngày thành lập ngành Ngoại giao (28-8-1945 - 28-8-2012), Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh có bài viết “Ngoại giao Việt Nam vươn tới những tầm cao mới”. Tạp chí Cộng sản điện tử trân trọng giới thiệu tới bạn đọc bài viết này.

Hướng tới kỷ niệm ngày thành lập ngành 28-8, toàn thể cán bộ, nhân viên Bộ Ngoại giao đang ra sức thi đua lập thành tích dâng lên Bác Hồ kính yêu, người đã ký sắc lệnh thành lập Bộ Ngoại giao 67 năm trước. Đây cũng là dịp toàn ngành ngoại giao nhìn lại những thành tựu đã đạt được sau hơn 1 năm tích cực triển khai đường lối đối ngoại của Đại hội Đảng lần thứ XI.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng và thấm nhuần tư tưởng ngoại giao Hồ Chí Minh, suốt 67 năm trưởng thành và phát triển, ngoại giao Việt Nam luôn đồng hành cùng đất nước, góp phần quan trọng vào nhiều thắng lợi vẻ vang trong lịch sử hào hùng của dân tộc. Ngoại giao đã in đậm dấu ấn của mình trên mọi chặng đường của đất nước, từ việc góp phần bảo vệ và giữ vững chính quyền cách mạng sau Cách mạng Tháng 8 năm 1945, chiến thắng thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước đến việc phục vụ công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày nay.

Lịch sử dân tộc mãi ghi nhận những thành tựu vĩ đại trong công cuộc đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo từ năm 1986. Với nhiệm vụ đưa đất nước bị tàn phá nặng nề sau chiến tranh và bị bao vây cấm vận trong suốt một thời gian dài bước vào hòa nhập với thế giới, ngoại giao đóng vai trò đi đầu trong việc tạo dựng môi trường hòa bình và ổn định, tranh thủ tối đa các nguồn lực bên ngoài để phục vụ công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Cùng với quá trình đổi mới của đất nước, tư duy đối ngoại đã được thay đổi về căn bản, phản ánh yêu cầu phát triển của đất nước và phù hợp với các xu thế lớn của thời đại. Đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, rộng mở, đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ đối ngoại với tinh thần “Việt Nam sẵn sàng là bạn với tất cả các nước trong cộng đồng quốc tế, phấn đấu vì hòa bình, độc lập và phát triển”, đã chắp cánh cho ngoại giao Việt Nam bay cao và bay xa.

Ngày nay, Việt Nam có quan hệ ngoại giao với 180 trong 193 quốc gia thành viên Liên hợp quốc; có quan hệ thương mại với gần 230 quốc gia và vùng lãnh thổ; là thành viên tích cực của trên 70 tổ chức khu vực và quốc tế. Chúng ta đã có 98 cơ quan đại diện tại các quốc gia và vùng lãnh thổ khắp 5 châu lục trên thế giới. Đặc biệt, lần đầu tiên trong lịch sử ngoại giao dân tộc, chúng ta đã đảm nhiệm thành công cương vị Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2008 - 2009 và Chủ tịch ASEAN năm 2010. Thế và lực của đất nước ngày càng vững mạnh; vai trò và vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế được nâng cao hơn bao giờ hết. Về vai trò của ngành ngoại giao, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đánh giá tại Hội nghị Ngoại giao 27: “Những thành công và thắng lợi to lớn của công cuộc đổi mới là kết quả phấn đấu của toàn Đảng, toàn dân ta, trong đó có sự đóng góp rất quan trọng của các thế hệ cán bộ, đảng viên, công chức ngành ngoại giao với tư cách là cơ quan tham mưu và lực lượng tác chiến trực tiếp trên mặt trận đối ngoại. Ngành ngoại giao đã góp phần to lớn vào thành tựu chung của công cuộc đổi mới”. Ghi nhận và đánh giá cao những đóng góp đó, Đảng và Nhà nước ta đã trao tặng ngành ngoại giao những phần thưởng cao quý nhất: Huân chương Sao vàng (năm 1995) và Huân chương Hồ Chí Minh (năm 2010).

Đại hội Đảng lần thứ XI đề ra định hướng đối ngoại “chủ động, tích cực hội nhập quốc tế”. Bước phát triển mới, đầy quyết tâm của Đảng và Nhà nước đã đặt lên vai ngành ngoại giao những nhiệm vụ mới hết sức nặng nề nhưng cũng vô cùng vẻ vang. Chúng ta không còn thụ động lựa chọn lĩnh vực hội nhập. Thế và lực mới của đất nước đã cho phép chúng ta bước những bước mạnh mẽ, dứt khoát hơn trên con đường hội nhập quốc tế một cách toàn diện trên cơ sở thực hiện nhất quán đường lối độc lập tự chủ với quyết tâm đóng vai trò lớn hơn trong khu vực và trên thế giới. Với tinh thần đó, những nội hàm mới của đường lối đối ngoại của Đại hội Đảng lần thứ XI như “chủ động, tích cực hội nhập quốc tế”, “xây dựng cộng đồng ASEAN”, “là thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế”, “triển khai đồng bộ, toàn diện các hoạt động đối ngoại”… đã và đang từng ngày, từng giờ được Ngoại giao Việt Nam đưa vào cuộc sống.

Tuy nhiên, hơn bao giờ hết, Ngoại giao Việt Nam cũng nhận thức rõ những cơ hội và thách thức đan xen trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực đang có nhiều chuyển biến nhanh chóng, phức tạp và nhiều khi rất khó lường. Nhận diện, nắm bắt cơ hội và hóa giải thách thức, trong hơn một năm qua, toàn ngành đã chủ động, tích cực đẩy mạnh nền ngoại giao toàn diện và giành được nhiều thành tựu quan trọng trên tất cả các trụ cột ngoại giao chính trị, ngoại giao kinh tế, ngoại giao văn hóa và công tác người Việt Nam ở nước ngoài.

Thứ nhất, nền ngoại giao toàn diện, chủ động, tích cực được ưu tiên thúc đẩy qua việc triển khai nhiều hoạt động đối ngoại quan trọng, sôi động trên tất cả các lĩnh vực, từ song phương đến đa phương, trải rộng trên nhiều địa bàn, trong đó hướng ưu tiên là các nước láng giềng, khu vực và các đối tác lớn theo phương châm làm sâu sắc thêm quan hệ giữa Việt Nam và các nước. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng và Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng đã triển khai một loạt các chuyến thăm cấp cao tới các nước, từ các nước khu vực châu Á - Thái Bình Dương như Trung Quốc, Nga, các nước ASEAN, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ cho đến các bạn bè, đối tác ở Châu Mỹ La-tinh như Cu-ba; đồng thời chúng ta cũng đón các nguyên thủ, người đứng đầu Chính phủ của rất nhiều nước bạn bè, đối tác đến thăm Việt Nam. Các hoạt động ngoại giao tích cực đã mang lại những thành quả cụ thể: Hiệp định Đối tác và Hợp tác toàn diện (PCA) Việt Nam - EU đã chính thức được ký ngày 27-6-2012, mở ra một giai đoạn mới cho quan hệ toàn diện Việt Nam - EU; quan hệ với Nga lại một lần nữa được nâng lên tầm cao mới “đối tác chiến lược toàn diện”; quan hệ đối tác chiến lược với Đức và quan hệ đối tác chiến lược trong lĩnh vực biến đổi khí hậu, môi trường, năng lượng và tăng trưởng xanh với Đan Mạch được thiết lập trong năm 2011, nâng tổng số đối tác chiến lược của ta lên 10 nước. Chúng ta cũng đang tiếp tục triển khai quá trình nâng cấp quan hệ với một số đối tác ưu tiên, quan trọng khác.

Thứ hai, ngoại giao đã phối hợp chặt chẽ với các ngành quốc phòng - an ninh, tuyên truyền - tư tưởng và các lực lượng đối ngoại khác tạo thành một khối vững chắc trên mặt trận bảo vệ chủ quyền biển, đảo. Trong bối cảnh năm 2011 và năm 2012 tình hình Biển Đông có rất nhiều diễn biến không thuận lợi, ngoại giao đã tham mưu cho lãnh đạo Đảng và Nhà nước và trực tiếp xử lý thỏa đáng các vấn đề phức tạp nảy sinh, góp phần bảo vệ vững chắc chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và các lợi ích an ninh và phát triển của đất nước. Thỏa thuận về các nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết các vấn đề trên biển với Trung Quốc được ký tháng 10-2011 trong chuyến thăm chính thức Trung Quốc của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã kịp thời tạo ra khuôn khổ quan trọng cho việc xử lý các biến động có thể nảy sinh. Đặc biệt, sau mười năm ký Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), với sự đóng góp tích cực, chủ động của Việt Nam, ASEAN đã đạt được thỏa thuận với Trung Quốc về hướng dẫn thực hiện DOC, thống nhất trong nội bộ ASEAN về các thành tố cơ bản của Bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC), tạo cơ sở để đàm phán với Trung Quốc cùng các bên liên quan tăng cường hợp tác nhằm duy trì hòa bình, ổn định trên Biển Đông.

Thứ ba, ngoại giao đã phát huy những đóng góp chủ động và tích cực của Việt Nam trong việc xây dựng Cộng đồng ASEAN, thúc đẩy đoàn kết và hợp tác nội khối, phát huy vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực đang định hình. Sau thành công rực rỡ trên cương vị Chủ tịch ASEAN năm 2010, Việt Nam tiếp tục kề vai sát cánh cùng các nước Chủ tịch kế tiếp là In-đô-nê-xi-a (năm 2011) và Cam-pu-chia (năm 2012) đưa ASEAN tiến về phía trước, hướng tới Cộng đồng. Trong năm 2011, Việt Nam đã tích cực ủng hộ những nỗ lực của nước Chủ tịch In-đô-nê-xi-a trong việc giải quyết các vấn đề nảy sinh liên quan đến nội khối, kể cả những vấn đề liên quan đến công việc riêng của một số nước thành viên. Trong năm 2012, Việt Nam luôn phối hợp chặt chẽ với Cam-pu-chia trong việc thúc đẩy triển khai Kế hoạch tổng thể về kết nối ASEAN nhằm thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các nước trong khu vực, tăng cường hợp tác nội khối. Lần đầu tiên sau 17 năm gia nhập ASEAN, Việt Nam đã đề cử Tổng Thư ký ASEAN cho nhiệm kỳ 2013 - 2018. Chúng ta cũng nỗ lực thúc đẩy các hoạt động hội nhập quốc tế toàn diện trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, quốc phòng - an ninh, văn hóa - xã hội..., ở mọi cấp độ tiểu vùng, khu vực, liên khu vực và quốc tế.

Với sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành, địa phương, ngoại giao đã và đang triển khai mạnh mẽ việc quán triệt sâu rộng, thống nhất nhận thức về đường lối đối ngoại và chủ trương hội nhập quốc tế của Đại hội XI của Đảng; tham mưu giúp Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 01/CT-TTg ngày 9-01-2012 về một số biện pháp triển khai chủ trương chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, trong đó nhiệm vụ quan trọng nhất là xây dựng nghị quyết của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế.

Thứ tư, ngoại giao kinh tế ngày càng khẳng định vai trò là một trụ cột quan trọng của nền ngoại giao toàn diện. Trong thời gian qua, ngoại giao kinh tế đã nâng cao chất lượng công tác thông tin, dự báo và tham mưu cho Chính phủ trong điều hành kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát, duy trì ổn định, bảo đảm an sinh xã hội và tái cấu trúc nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng và thực hiện 3 khâu đột phá chiến lược. Đồng thời, ngoại giao đã tranh thủ tối đa hợp tác quốc tế và các nguồn lực bên ngoài để phục vụ phát triển và khắc phục những khó khăn kinh tế - xã hội trong nước; tích cực hỗ trợ các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp xúc tiến xuất khẩu, đầu tư, du lịch, ODA, phối hợp với các ngành xử lý các tranh chấp kinh tế - thương mại quốc tế. Mặc dù kinh tế thế giới có nhiều biến động, quan hệ kinh tế - thương mại của Việt Nam với các đối tác hàng đầu như Trung Quốc, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, EU, Nga… đều tăng so với các năm trước. Sau 5 năm gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đã tăng 97,7%, bình quân tăng 19,52%/năm. Hiện nay, phát huy tinh thần chủ động, tích cực, chúng ta đã tham gia đàm phán Hiệp định Đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương (TPP); khởi động đàm phán Hiệp định Thương mại tự do (FTA) với một loạt các đối tác quan trọng như EU, Hàn Quốc, khối EFTA, Liên minh thuế quan Nga - Bê-la-rút - Ca-dắc-xtan.

Thứ năm, ngoại giao văn hóa đã góp phần nâng cao vị thế, phát huy “sức mạnh mềm” của đất nước, qua đó thắt chặt hơn nữa quan hệ của ta với các đối tác và tăng cường sự hiểu biết của thế giới về Việt Nam. Trong năm qua, ngoại giao văn hóa đã giành được nhiều thành quả đáng phấn khởi. Chúng ta đã vận động thành công UNESCO công nhận nhiều di sản của Việt Nam như thành Nhà Hồ, hát xoan, mộc bản Kinh Phật chùa Vĩnh Nghiêm… là di sản văn hóa thế giới. Công tác người Việt Nam ở nước ngoài và bảo hộ công dân cũng được triển khai kịp thời, hiệu quả, góp phần bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, ngư dân, lao động ta. Nghị quyết số 36 của Bộ Chính trị tiếp tục được thể chế hóa, tạo thuận lợi cho kiều bào ta ổn định cuộc sống, phát triển và hướng về quê hương đất nước.

Thấm nhuần lời dạy của Bác rằng “cán bộ là cái gốc của mọi công việc”, ngành ngoại giao rất coi trọng việc đào tạo đội ngũ cán bộ ngoại giao chuyên nghiệp, có bản lĩnh chính trị vững vàng, trung thành tuyệt đối với Tổ quốc và lợi ích quốc gia dân tộc, đồng thời có chuyên môn tốt, giỏi ngoại ngữ và có trình độ ngang tầm khu vực và dần tiệm cận trình độ quốc tế. Theo chỉ đạo và hướng dẫn của Trung ương, ngành ngoại giao đã tổ chức quán triệt đến toàn bộ đảng viên, công chức, viên chức và đang nghiêm túc triển khai Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) về một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay. Hướng tới dịp kỷ niệm 67 năm thành lập ngành, Bộ Ngoại giao đã lấy năm 2012 là là “Năm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ để triển khai ngoại giao toàn diện và hội nhập quốc tế”.

Giai đoạn phát triển tiếp theo của đất nước đặt ra những nhiệm vụ hết sức nặng nề cho ngành ngoại giao, đó là tiếp tục củng cố môi trường hòa bình, ổn định phục vụ cho phát triển, bảo vệ vững chắc chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ; nâng cao hơn nữa vị thế của đất nước ở khu vực và trên thế giới, góp phần tích cực vào sự nghiệp hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội trên thế giới. Ngành ngoại giao Việt Nam phấn đấu hết mình thực hiện thắng lợi đường lối đối ngoại và định hướng chủ động, tích cực hội nhập quốc tế của Đại hội Đảng XI và Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011-2020. Ngoại giao Việt Nam sẽ nỗ lực triển khai mạnh mẽ và toàn diện các hoạt động đối ngoại cả song phương và đa phương, phối hợp chặt chẽ giữa đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại nhân dân, phối hợp chặt chẽ giữa ngoại giao với quốc phòng, an ninh và các lực lượng khác trong lực lượng đối ngoại bảo vệ chủ quyền biển, đảo, an ninh, toàn vẹn lãnh thổ và thể chế chính trị.

Tiếp nối truyền thống vẻ vang của các thế hệ đi trước trong suốt lịch sử 67 năm trưởng thành và phát triển, nhận thức rõ những nhiệm vụ nặng nề nhưng rất vẻ vang mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó, ngành ngoại giao quyết tâm lập thêm nhiều thành tích xuất sắc hơn nữa, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, viết tiếp những trang sử hào hùng của nền ngoại giao Việt Nam hiện đại./.

Theo TTXVN