10:2' 8/9/2010
TCCS - Có những sự
kiện lịch sử khi thời gian càng lùi xa, người ta nhận thấy tầm vóc, ý
nghĩa của nó càng lớn. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 của dân tộc ta là
một trong những sự kiện vĩ đại đó, đã đồng thời thực hiện được 3 chức
năng lịch sử.
Trong lịch sử Việt
Nam cũng như lịch sử nhân loại chỉ có những cuộc cách mạng vô sản mới có
thể đáp ứng đồng thời nhiều đòi hỏi của lịch sử mang tính thời đại.
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 ở Việt Nam đã thực hiện đồng thời ba chức
năng lịch sử: giải phóng dân tộc; giải phóng xã hội và giải phóng con người.
Trước hết, về giải phóng dân tộc,
Cách mạng Tháng Tám đã lật đổ sự thống trị của thực dân Pháp kéo dài
hơn 80 năm, và sự cai trị của phát-xít Nhật, giành lại độc lập cho dân
tộc.
Trong lịch sử hàng ngàn
năm của dân tộc nhân dân ta đã bao lần đứng lên lật đổ sự thống trị của
quân xâm lược nước ngoài, giành lại độc lập dân tộc. Đầu công nguyên đó
là cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng, tiếp đó là khởi nghĩa của Bà Triệu,
của Lý Bí (thế kỷ VI), của Khúc Thừa Dụ (thế kỷ thứ X), của Lê Lợi (thế
kỷ XV)... Nếu như các cuộc khởi nghĩa trước đây, kẻ thù xâm lược -
thống trị có cùng một trình độ phát triển, cùng một hình thái kinh tế -
xã hội với Việt Nam, thì khi tiến hành cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945
của dân tộc ta, lực lượng cách mạng phải đối diện với thực dân Pháp -
là một trong số các quốc gia tư bản chủ nghĩa phát triển bậc nhất vào
thế kỷ XIX, XX. Hơn thế, trong cuộc cách mạng này, dân tộc ta lại phải
đương đầu với chủ nghĩa phát-xít và lực lượng đồng minh, mà thực chất là
liên minh giữa các cường quốc đang chi phối đời sống chính trị quốc tế
lúc đó.
Thắng lợi của Cách
mạng Tháng Tám đã mang lại cho đất nước ta những giá trị cao nhất với
chế độ dân chủ, nhà nước pháp quyền do nhân dân làm chủ.
|
Như vậy là nền độc lập
của dân tộc Việt Nam không phải là “chiến lợi phẩm” của quân Đồng minh
trong cuộc chiến tranh chống phát-xít. Đó cũng không phải là “tặng phẩm”
hào phóng của các cường quốc chiến thắng trao lại cho chúng ta, mà là
thành quả đấu tranh anh hùng của một dân tộc đã ý thức được quyền dân
tộc tự quyết, được xem là quyền tự nhiên của mình, đồng thời nắm trong
tay chính nghĩa của cuộc chiến đấu chống chủ nghĩa phát-xít, bảo vệ phẩm
giá con người. Trong Tuyên ngôn độc lập, ngày 2 tháng 9 năm 1945, sau
khi trân trọng trích lại Tuyên ngôn độc lập của Mỹ năm 1776, Tuyên ngôn
dân quyền và nhân quyền của Pháp năm 1789, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói:
“Suy rộng ra, câu ấy có ý nghĩa là: tất cả các dân tộc trên thế giới đều
sinh ra bình đẳng, dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và
quyền tự do”(1).
Để khẳng định cơ sở pháp
lý và chính nghĩa cuộc đấu tranh của dân tộc ta, Người nhấn mạnh: “Sự
thật là dân ta đã lấy lại nước Việt Nam từ tay Nhật, chứ không phải từ
tay Pháp...
Một dân tộc đã gan góc
chống ách nô lệ của Pháp hơn 80 năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về
phe Đồng minh chống phát-xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do!
Dân tộc đó phải được độc lập!”(2). Ở vào thời điểm trước khi Liên hợp
quốc ra đời, Tuyên ngôn độc lập của nước Việt Nam về khách quan đã góp
phần quan trọng vào nguyên tắc “bình đẳng, tôn trọng chủ quyền của tất
cả các nước thành viên” của Hiến chương Liên hợp quốc, đồng thời trở
thành nền tảng của công pháp quốc tế đương đại.
Thứ hai, về giải phóng xã hội, Cách mạng Tháng Tám đã xóa bỏ chế độ thực dân - phong kiến, khai sinh chế độ xã hội mới - Chế độ dân chủ cộng hòa
- Chế độ xã hội do nhân dân làm chủ. Khác với các cuộc cách mạng, khởi
nghĩa trong lịch sử dân tộc cũng như các cuộc cách mạng dân chủ tư sản
chỉ làm thay đổi các vương triều hoặc thay đổi giai cấp thống trị này
bằng giai cấp thống trị khác, còn người dân rút cuộc vẫn chỉ là những
người bị áp bức, bóc lột, Cách mạng Tháng Tám đã thay đổi số phận của cả
dân tộc.
Đúng như V.I. Lê-nin đã
chỉ ra, trong thời đại đế quốc chủ nghĩa, sự áp bức giai cấp đồng thời
trở thành áp bức dân tộc. ở các nước thuộc địa, tất cả mọi người, bất kể
ai, thuộc giai tầng nào đều có chung một số phận: nô lệ. Bởi vậy, có
thể nói, Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã xóa bỏ ách nô lệ, trả lại tự
do, quyền bình đẳng, phẩm giá cơ bản cho tất cả mọi người Việt Nam.
Không phải ngẫu nhiên
cuộc Cách mạng Tháng Tám của dân tộc ta đã trở thành một dấu ấn mang
tính thời đại. Cuộc cách mạng này đã được Nguyễn Ái Quốc (tức Chủ tịch
Hồ Chí Minh) chuẩn bị về lý luận từ trước. Người đã nghiên cứu các cuộc
cách mạng điển hình trên thế giới - đó là cách mạng giành độc lập của
Mỹ, cách mạng dân chủ tư sản Pháp và cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng
Mười Nga. Trong tác phẩm “Đường Cách mệnh”, Nguyễn ái Quốc đã chỉ ra
rằng, cách mạng Mỹ, cách mạng Pháp là những cuộc cách mạng “không đến
nơi”, “tiếng là cộng hòa và dân chủ, kỳ thực trong thì nó tước lục công
nông, ngoài thì nó áp bức thuộc địa”(3). Với Người, một cuộc cách mạng
thành công, cách mạng “đến nơi”, nghĩa là: “cách mệnh rồi thì quyền giao
cho dân chúng số nhiều, chớ để trong tay một bọn ít người”(4) và dân
chúng phải “được hưởng cái hạnh phúc tự do, bình đẳng thật...”(5).
Chính vì vậy, sau khi
Cách mạng Tháng Tám thành công, Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ
Chí Minh đã chủ trương - không duy trì lâu dài Chính phủ cách mạng lâm
thời, nhanh chóng xây dựng nhà nước pháp quyền, tiến hành tổng tuyển cử
tự do trong cả nước, xây dựng và ban bố hiến pháp... Hiếm có một cuộc
cách mạng nào, một đảng chính trị nào lại có đủ niềm tin, ý thức tôn
trọng ý chí và nguyện vọng của nhân dân như Đảng Cộng sản Việt Nam. Chỉ
trong vòng một năm, Đảng và Chính phủ ta đã thiết lập chế độ chính trị,
nhà nước và chính quyền nhân dân trong cả nước. Sở dĩ có được niềm tin
đó là vì Đảng Cộng sản Việt Nam là hiện thân lợi ích của cả dân tộc. Đối
với Đảng ta, lợi ích của giai cấp luôn luôn thống nhất với lợi ích của
dân tộc. Như vậy là chế độ dân chủ, nhà nước pháp quyền của nhân dân ta
ra đời trong Cách mạng Tháng Tám không phải là “thành tích” “khai hóa”
của “mẫu quốc”, cũng không phải là thứ hàng ngoại nhập của các nhà dân
chủ đương thời đem lại, mà là kết quả của cuộc đấu tranh với không biết
bao nhiêu hy sinh, mất mát của đồng bào, cán bộ, đảng viên của Đảng. Kết
quả đó là sự sáng tạo của cuộc cách mạng do Chủ tịch Hồ Chí Minh và
Đảng cộng sản Việt Nam lãnh đạo.
|
Ba chức năng lịch sử của
cuộc Cách mạng Tháng Tám là tiền đề tạo cơ sở quan trọng cho việc phát
triển đất nước, con người Việt Nam theo hướng dân chủ, văn minh, chủ
động và sáng tạo trong thời kỳ hội nhập.
|
Quyền con người là thành
quả phát triển của nền văn minh nhân loại, là giá trị chung của các dân
tộc. Về bản chất, nhân quyền mang tính toàn cầu, song trong chủ nghĩa tư
bản nói chung, chủ nghĩa đế quốc nói riêng, quyền con người vẫn chỉ là
những quyền hạn hẹp. Sau Tuyên ngôn độc lập năm 1776 - trong đó ghi nhận
“Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng...” nhưng chế độ nô lệ
vẫn tồn tại ở nước Mỹ. Sau Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền năm 1789 ở
Pháp không chỉ chế độ nô lệ vẫn tồn tại, mà quyền bình đẳng trong bầu
cử, ứng cử của người Do Thái, của những người không có tài sản vẫn không
được thừa nhận... Trên phạm vi thế giới, quyền con người vẫn chỉ thuộc
về một số ít dân tộc được gọi là “văn minh”, là “mẫu quốc”... còn ở các
thuộc địa, tất cả mọi người đều chỉ là những nô lệ.
Ở Việt Nam, hơn 80 năm
cai trị, thực dân Pháp vẫn duy trì chế độ phong kiến, xã hội thần dân.
Trong tác phẩm: “Bản án chế độ thực dân Pháp”, Nguyễn Ái Quốc đã viết:
thực dân Pháp đã không từ một thủ đoạn nào, kể cả những thủ đoạn bỉ ổi
nhất, và những tội ác dã man nhất đối với nhân dân ta. Dựa trên ý tưởng
về nhân quyền trong hiến pháp, pháp luật của Mỹ, của Pháp và tuyên bố
của Tổng thống Mỹ Uyn-xơn, sau khi chiến tranh thế giới thứ nhất kết
thúc, thay mặt những người Việt Nam yêu nước, Nguyễn Ái Quốc đã ký tên
và gửi Bản “yêu sách của nhân dân Việt Nam” đến Hội nghị nguyên thủ các
nước thắng trận ở Véc-xây (Pháp) năm 1919. Nhưng Bản yêu sách kết cục đã
không được chấp nhận. Nguyễn ái Quốc đã rút ra kết luận: “Chủ nghĩa
Uyn-xơn ( nội dung là Mỹ sẽ trao quyền dân tộc tự quyết cho các dân tộc)
chỉ là một trò bịp bợm lớn”(6).
Lịch sử đã chỉ
ra rằng, không một quốc gia tư bản chủ nghĩa nào chấp nhận chia sẻ giá
trị nhân quyền cho các dân tộc thuộc địa. Quyền con người của nhân dân
ta không phải do lực lượng thống trị tôn trọng “ tính phổ quát” hoặc
“quyền tự nhiên”của con người mà có. Đối với các dân tộc thuộc địa,
độc lập dân tộc, chủ quyền quốc gia là tiền đề, điều kiện của quyền con
người. Đây là một vấn đề mới về lý luận và chính trị trong thời đại ngày
nay. Muốn có độc lập dân tộc, chế độ dân chủ, quyền công dân và
quyền con người, các dân tộc bị áp bức phải tự mình đứng lên làm cách
mạng theo chủ nghĩa Mác - Lê-nin. Đây là một kết luận khoa học - chính
trị, cũng có thể xem là một nguyên lý mác-xít mới mà bản quyền hoàn toàn
thuộc về Chủ tịch Hồ Chí Minh.
|
Ngày nay, không ngừng
phát huy và phát triển những thành quả mang dấu ấn thời đại mà cuộc Cách
mạng Tháng Tám thu được vừa là nhiệm vụ sống còn, vừa là trách nhiệm
của toàn Đảng, toàn dân ta, để những giá trị to lớn, toàn diện của nó
vững bền đồng hành cùng sự nghiệp đổi mới, hội nhập.
|
Ý nghĩa thời đại của Cách
mạng Tháng Tám không chỉ ở chỗ nhân dân ta đã đánh đổ ách thống trị của
chủ nghĩa thực dân, giành lại độc lập dân tộc, mà còn mở ra một thời
đại mới, đưa dân tộc ta đến với các giá trị chính trị, xã hội cao nhất
trong nền văn minh nhân loại - đó là chế độ dân chủ, nhà nước pháp quyền
do nhân dân làm chủ, các quyền công dân và quyền con người được tôn
trọng, rút ngắn con đường tiến hóa của dân tộc ta hàng thế kỷ. Cách mạng
Tháng Tám và các cuộc kháng chiến chống xâm lược của dân tộc ta còn góp
phần mở ra một quỹ đạo mới - quỹ đạo xã hội chủ nghĩa cho phong trào
giải phóng dân tộc trên thế giới.
V.I. Lê-nin đã từng nói: cách tốt nhất để kỷ
niệm một cuộc cách mạng là làm nốt những nhiệm vụ mà cuộc cách mạng đó
đã đặt ra. Với tinh thần đó, ngày nay chúng ta cần thực hiện tốt chiến
lược bảo vệ Tổ quốc, sự toàn vẹn lãnh thổ và các lợi ích của dân tộc;
xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, phát huy
quyền làm chủ của nhân dân, chống quan liêu, tham nhũng; giữ vững sự ổn
định chính trị, xã hội, kiên quyết đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu,
thủ đoạn lợi dụng dân chủ, nhân quyền của các thế lực thù địch hòng can
thiệp vào công việc nội bộ của ta./.
_________________________________________________
(1), (2) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, t 4, tr 1, 3
(3), (4), (5) Hồ Chí Minh: Sđd, t 2, tr 274, 270, 280
(6) Trần Dân Tiên: Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch, Nxb Sự thật, Hà Nội, 1984, tr 33
