Thứ Bảy, 10 tháng 11, 2012

6. Chính sách đối ngoại của ông Obama thời gian tới

Mặc dù đã đánh bại đối thủ Mitt Romney của đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ ngày 7/11, song ông Barack Obama vẫn phải đối mặt với khá nhiều kẻ thù ở bên ngoài, trong đó có Iran, Xyri và rất có thể là cả Trung Quốc.
Việc ông Obama tái đắc cử tổng thống Mỹ sẽ giúp cho chính sách đối ngoại của Mỹ đảm bảo được tính liên tục, tuy nhiên, nó cũng đặt ra nhiều câu hỏi như: Liệu chính sách ngoại giao có thể ngăn chặn được chương trình hạt nhân của Iran? Liệu Ixraen hoặc Mỹ có tiến hành các cuộc không kích hay không? Hiện cũng chưa rõ ông Obama sẽ tiếp tục từ chối tác động đến cán cân trong cuộc nội chiến ở Xyri hay ông sẽ cho phép Mỹ vũ trang cho phe nổi dậy ở nước này để lật đổ Tổng thống Bashar al-Assad. Giới phân tích chính sách đối ngoại của Mỹ cho rằng ông Obama sẽ tiếp tục chiến lược "chuyển trọng tâm sang châu Á", tìm cách thay đổi chính sách của Mỹ sao cho Mỹ sẽ được lợi từ sự tăng trưởng mạnh mẽ ở những nước như Trung Quốc và Ấn Độ, đồng thời thực hiện kế hoạch rút dần khỏi Trung Đông. Mặc dù vậy, cả Iran và Xyri sẽ vẫn tìm cách để thu hút sự chú ý của Mỹ và cộng đồng quốc tế.  Martin Indyk, Phó Giám đốc phụ trách nghiên cứu chính sách đối ngoại tại Viện Brookings, cho rằng năm 2013 có thể là năm mang ý nghĩa quyết định đối với Iran. Theo ông Indyk, cam kết mạnh mẽ hơn của ông Obama đối với vấn đề không phổ biến (vũ khí hạt nhân) có thể đồng nghĩa với việc ông sẽ đề ra một chính sách "tập trung và quyết đoán". Ông Indyk nói: "Đây sẽ là vấn đề hàng đầu trong chương trình nghị sự của ông Obama. Việc ngăn Iran có được vũ khí hạt nhân là một yêu cầu bắt buộc, có ý nghĩa quan trọng".
Mỹ và Ixraen, nước coi Iran có vũ khí hạt nhân là mối đe dọa đối với sự sống còn của mình, cũng nói bóng gió về khả năng tiến hành một cuộc tấn công quân sự nhằm vào Iran. Trong bài phát biểu trước Đại hội đồng Liên hợp quốc hồi tháng 9/2012, Thủ tướng Ixraen Benjamin Netanyahu cho biết vào mùa Xuân năm 2013, Ixraen sẽ quyết định có dùng vũ lực đối với Iran hay không. Trong khi đó, ông Obama cho biết Mỹ sẽ "làm những việc cần làm" để ngăn Iran có vũ khí hạt nhân, đồng thời ông luôn tuyên bố rằng mọi sự lựa chọn vẫn nằm trên bàn - ý nói tới khả năng dùng vũ lực (đối với Iran). 
Theo James Dobbin, Giám đốc Trung tâm An ninh Quốc tế và Chính sách Quốc phòng RAND, ông Obama sẽ buộc phải can thiệp ở một mức độ nào đó vào tình hình Xyri, có thể là cung cấp vũ khí cho phe đối lập, nhưng chưa chắc sẽ tấn công Iran. Ông Dobbin nhận định: "Tôi cho là chính quyền Mỹ sẽ không thể đứng ngoài cuộc nếu tình hình ở Xyri xấu đi, và Iran không 'ngốc' đến nỗi tạo cho chúng ta một cái cớ hợp lý để chúng ta tiến hành một cuộc tấn công nhằm vào họ". 
Các nhà phân tích cho biết thách thức tổng quát đối với ông Obama sẽ là định hình môi trường quốc tế theo hướng có lợi cho Mỹ vào thời điểm nước này đang lún sâu vào nợ nần trong khi các cường quốc khác đang trỗi dậy và Mỹ đang phải đối mặt với những nguy cơ xuyên quốc gia như nạn khủng bố, tấn công mạng và tình trạng ấm lên toàn cầu. Theo ông Indyk, có thể ông Obama muốn "tránh xa" Trung Đông và tập trung vào châu Á, và chưa chắc ông Obama sẽ tạo cú huých mới cho tiến trình hòa bình Ixraen-Palextin, ông cũng không nỗ lực hết sức để "ấn định" kết quả cuộc khủng hoảng Xyri, cũng không can dự mạnh mẽ vào các chính phủ Hồi giáo ở Ai Cập và Tuynidi. Ông Indyk nói: "Tôi cho rằng những vấn đề này không thuộc dạng 'ưu tiên' trong chương trình nghị sự của Obama. Việc gây dựng mối quan hệ với Trung Quốc, hỗ trợ cho sự trỗi dậy của Ấn Độ ở châu Á và tìm kiếm cơ hội của Mỹ tại khu vực này mới là những ưu tiên hàng đầu của ông Obama". 
Mặc dù ông Obama từng ngụ ý nói Trung Quốc "vừa là kẻ thù, vừa là một đối tác tiềm năng" trong cuộc tranh luận cuối cùng với đối thủ Romney, nhưng có lẽ ông sẽ tập trung vào việc hợp tác (hơn là đối đầu) với Trung Quốc. Jon Alterman thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế nói: "Chúng tôi sẽ ngày càng nghĩ mình là một nước ở Thái Bình Dương hơn là một nước ở Đại Tây Dương". 
Theo Reuters (ngày 7/11)
Mỹ Anh (gt)