“Ngày
hôm nay, người dân trên khắp châu Âu đang hướng về phía chúng ta với
nhiều kỳ vọng. Để vượt qua khủng hoảng, châu Âu cần có các kế hoạch. Cần
sự đoàn kết. Cần sự tăng trưởng. Và tôi sẽ đề xuất với các đối tác của
chúng ta một hiệp ước mới kết hợp giữa các biện pháp cấp thiết để giảm
nợ công với những phương cách cần thiết nhằm kích thích tăng trưởng kinh
tế…” Tân Tổng thống Pháp Francois Hollande đã khẳng khái phát biểu như
vậy trong buổi lễ nhậm chức hôm 15/5 tại Paris. Không có gì là quá đáng
khi ông Hollande nói rằng cả châu Âu đang hướng về nước Pháp bởi trong
cơn khủng hoảng nợ công chưa có lối thoát, châu lục này cần lắm những
quyết sách và hướng đi mới của một quốc gia vốn từ lâu được xem là trụ
cột của Cựu lục địa. Nhưng những kỳ vọng trên có cơ sở hay không? Và ông
Hollande có thể làm được gì trong bối cảnh bất đồng gia tăng ngay trong
nội khối châu Âu về phương cách thoát khỏi khủng hoảng ?
Đường hướng mới, bất đồng mới
Tuy cương lĩnh tranh cử của ông
Hollande đề cập đến nhiều vấn đề nhưng mọi người vẫn chú ý hơn cả đến
phương cách giúp nước Pháp và rộng hơn là cả châu Âu thoát khỏi khủng
hoảng nợ công và thâm hụt ngân sách trầm trọng của vị tân Tổng thống.
Theo những gì đã cam kết thì ông Hollande sẽ đảo ngược tiến trình kinh
tế mà chính quyền Sarkozy đã thực hiện bằng việc thực thi các biện pháp
tăng chi tiêu chính phủ, giảm thời gian tuần làm việc, giảm tuổi về hưu,
tăng lương tối thiểu, đánh thuế đến 75% đối với những người có thu nhập
trên 1 triệu euro/năm và nhất là thúc đẩy việc đàm phán lại Hiệp ước về
ngân sách đã được 25/27 nước thành viên EU nhất trí vào ngày 02/3 vừa
qua. Đây chính là một trong những điểm có khả năng gây bất đồng lớn nhất
giữa tân chính quyền Pháp với các nước EU còn lại, đặc biệt là Đức.
Quay trở lại thời điểm cách đây vài
tháng, sau một thời gian dài thảo luận, ngày 2/3/2012, 25 trên tổng số
27 nước hội viên Liên minh châu Âu (trừ Anh và Cộng hòa Séc) đã ký một
hiệp ước về ổn định và quản lý tài chính nhằm siết chặt kỷ luật ngân
sách, cho phép đối phó với nguy cơ khủng hoảng nợ công có thể xảy ra
trong tương lai. Theo đó, các quốc gia phải tuân thủ nghiêm các quy định
về quản lý ngân sách, một quốc gia có mức thâm hụt ngân sách vượt
ngưỡng 3% GDP sẽ tự động bị trừng phạt 0,1% GDP và số tiền này sẽ được
chuyển vào quỹ ổn định tài chính châu Âu. Việc thực thi Hiệp ước trên rõ
ràng là sẽ khiến cho các nước châu Âu phải quản lý Hệ thống tài chính
của mình theo đường hướng khắc khổ. Điều đáng nói là Đức chính là nước
ủng hộ và vận động thực thi Hiệp ước trên nhiệt tình nhất bởi theo Thủ
tướng Đức Angela Merkel, cuộc khủng hoảng hiện nay chỉ có thể được giải
quyết thông qua chính sách thắt lưng buộc bụng. Đức cũng đưa việc thông
qua hiệp ước trên như một điều kiện để nước này tiếp tục tung tiền ra hỗ
trợ các nước châu Âu đang gặp khó khăn về tài chính. Khi ký kết hiệp
ước, Đức nhận được sự ủng hộ của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) và một số
nước châu Âu, kể cả Pháp (dưới thời Sarkozy).
Nhưng giờ đây, khi Điện Elysee có ông
chủ mới, quan điểm giữa Berlin và Paris đã có sự khác biệt. Ngay từ lúc
khởi đầu chiến dịch vận động tranh cử Tổng thống Pháp, ông Francois
Hollande đã luôn bác bỏ một giải pháp thuần khắc khổ, chỉ giảm chi ngân
sách mà không chú ý đến tăng trưởng. Ông chủ trương thương thuyết lại
hiệp ước ngân sách châu Âu để đưa thêm vào đó một số điều khoản liên
quan đến kích thích tăng trưởng, muốn các nước châu Âu chú trọng nhiều
hơn đến tăng trưởng kinh tế vì thất nghiệp quá cao và sản lượng quá thấp
không thể nâng mức thu thuế để dần dần cân bằng lại ngân sách. Khi
tranh cử, ông Hollande đề nghị tăng thuế để trang trải 40% số bội chi
ngân sách và sẽ giảm chi tuy chậm hơn, để thanh toán 60% khiếm hụt còn
lại. Cho dù phía Đức đã công khai bác bỏ đòi hỏi đó, cử tri Pháp lại
hoan nghênh quan điểm của ông Hollande khi bỏ phiếu tín nhiệm ông trong
cương vị Tổng thống. Không chỉ tại Pháp, các nước như Hy Lạp, Italia,
Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và thậm chí ở Anh hay Ireland, dư luận cũng càng
lúc càng phản đối hiệp ước khắc khổ do Đức áp đặt. Như vậy, có thể nói
ông Hollande đang dẫn đầu phong trào chống lại các biện pháp thắt lưng
buộc bụng do Đức đề xướng tại châu Âu.
Tuy nhiên, với vai trò là hai đầu tàu
của kinh tế châu Âu, việc để xảy ra bất đồng sâu sắc giữa Pháp và Đức là
điều tối kị, nhất là trong lúc châu Âu đang cần đoàn kết để thoát khỏi
khủng hoảng. Ngay trong ngày nhậm chức Tổng thống Pháp, ông Hollande đã
lên đường sang Berlin để gặp Thủ tướng Đức Merkel nhằm tìm tiếng nói
chung trong việc giải quyết khủng hoảng. Sau cuộc gặp, dù cùng biểu thị
thái độ đoàn kết trong việc giúp đỡ Hy Lạp, tránh để nước này bị loại
khỏi khu vực Đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) vì nợ công, nhưng hai
nhà lãnh đạo cũng không hề che dấu những bất đồng trong chính sách tạo
tăng trưởng cho châu Âu. Rõ ràng, những biện pháp cải cách do ông
Hollande đề xuất tuy được lòng nhiều người châu Âu nhưng chắc chắn sẽ
vấp phải những trở lực không hề nhỏ từ các nước láng giềng và cả giới
đầu tư từ các khu vực khác trên thế giới.
Phản ứng của thế giới
Có thể nói việc ông Hollande đắc cử
Tổng thống Pháp đã gây ra những phản ứng trái chiều trên thế giới. Tại
châu Âu, việc ông Hollande lên nắm quyền đã đi ngược lại mong muốn của
nhiều chính quyền như: Đức, Anh, Tây Ban Nha… , các nước đang thực thi
nghiêm ngặt chính sách thắt lưng buộc bụng; tuy vậy, ông Hollande lại có
một đồng minh là Thủ tướng Italia Mario Monti, ngoài ra, nhiều chính
khách trong giới cầm quyền của các châu Âu cũng bày tỏ sự ủng hộ đối với
ông Hollande. Nhiều thành viên thuộc đảng Nhân dân của Thủ tướng Tây
Ban Nha Mariano Rajoy đã nhận xét rằng thắng lợi của ông Hollande là
nhân tố tích cực đối với Tây Ban Nha; cựu Thủ tướng Italia Silvio
Berlusconi thì phát biểu: “Tôi không ủng hộ Hollande, nhưng ông ta có
thể mang tới một làn gió mới cho châu Âu, chẳng hạn với việc từ chối
Hiệp ước ngân sách”.
Tại Mỹ, những ngày gần đây, Tổng thống
Obama liên tục đưa ra những lời tuyên bố thuận lợi cho quan điểm của
Pháp và Italia trong nỗ lực mưu tìm kế sách thoát khủng hoảng nợ, bằng
biện pháp đặt công ăn việc làm và kích thích tăng trưởng lên hàng ưu
tiên thay vì chỉ tập trung giảm chi ngân sách. Thời gian qua, tình trạng
trì trệ ở châu Âu đã làm cho các biện pháp kinh tế của chính quyền
Obama không mang lại kết quả như mong đợi. Vì vậy, ông Obama sẽ thể hiện
lập trường ủng hộ các cải cách do ông Hollande đề xướng, qua đó, giúp
kinh tế châu Âu và kinh tế Mỹ đi lên, tạo thuận lợi cho Obama trong cuộc
bầu cử sắp tới.
Còn các thị trường chứng khoán châu Á
lại giảm điểm sau khi ông Hollande đắc cử với lo ngại rằng khu vực đồng
Euro sẽ nới lỏng các biện pháp thắt lưng buộc bụng vốn được cho là tối
cần thiết để giúp châu Âu vượt qua cuộc khủng hoảng nợ. Chỉ số Nikkei
225 của Nhật Bản giảm 2,7%. Chỉ số Kospi của Hàn Quốc sụt 1,8% trong khi
chỉ số Hang Seng của Hong Kong cũng mất 2,4% số điểm. Các nhà phân tích
cho rằng với cách nhìn hoàn toàn khác biệt giữa lãnh đạo Pháp – Đức như
hiện nay thì việc các thành viên khu vực đồng Euro đạt được đồng thuận
về các biện pháp bổ sung để giải quyết cuộc khủng hoảng nợ là rất khó
khăn. Lo lắng trên đã kích thích tâm lý bất an của các nhà đầu tư quốc
tế.
Giải cứu ra sao?
Hội nghị G8 ngày 19/5 vừa qua chính là
cơ hội tốt để tân Tổng thống Pháp Francois Hollande thuyết phục các nhà
lãnh đạo của khối 8 quốc gia có nền công nghiệp hùng mạnh nhất thế giới
chuyển hướng chính sách kinh tế ưu tiên cho tăng trưởng, hơn là thắt
lưng buộc bụng theo quan điểm của thủ tướng Đức Angela Merkel. Tuyên bố
chung của các nhà lãnh đạo sau hội nghị cho thấy hội nghị đã phần nào
nhất trí hướng tới nỗ lực cân bằng giữa chính sách thắt lưng buộc bụng ở
châu Âu - cách tiếp cận được Thủ tướng Đức Angela Merkel thúc đẩy lâu
nay - và một liều kích thích kinh tế mới theo kiểu Mỹ đang được tân Tổng
thống Pháp Francois Hollande và đông đảo người dân châu Âu ủng hộ. “Tất
cả đều muốn Hy Lạp ở lại khối dù đang mắc nợ lớn. Tất cả đều đồng ý
rằng cần phải củng cố chính sách tài khóa tùy theo hoàn cảnh của từng
nước, nhưng đồng thời cũng cần chú trọng tăng trưởng kinh tế”, ông Mike
Froman, một trong những cố vấn kinh tế hàng đầu của Tổng thống Mỹ Barack
Obama, cho biết sau cuộc họp. Cũng theo ông Froman, mặc dù cùng nhất
trí như vậy song giữa các nước không phải không có những quan điểm vênh
nhau trong cách tiếp cận giải quyết vấn đề, nhất là giữa hai đầu tàu
Pháp, Đức.
Cũng nằm trong các nỗ lực vận động cho
thúc đẩy tăng trưởng châu Âu, ông Hollande và đội ngũ của ông đang tập
trung soạn thảo một văn bản về việc định hướng lại châu Âu. Tài liệu này
dự kiến sẽ được Chính phủ mới tại Pháp thông qua vào nửa cuối tháng 5
trước khi chuyển cho các đối tác châu Âu để Hội đồng châu Âu (EC) có thể
nhóm họp vào tháng 6 tới để bàn thảo. Một cố vấn tranh cử của ông
Hollande nhận định rằng: “Bầu không khí đã thay đổi so với đầu năm, khi
Hiệp ước đang được đàm phán”, đã có nhiều lãnh đạo châu Âu tỏ ý ủng hộ
chủ trương tái định hướng châu Âu như đề nghị của Hollande.
Dự kiến thứ hai mà ông Hollande muốn
thực hiện nhằm giải cứu châu Âu là đẩy mạnh tài trợ cho Ngân hàng Đầu tư
châu Âu (ECB) để cấp vốn cho những dự án hạ tầng lớn và "trái phiếu dự
án" của châu lục. Đề xuất này nhiều khả năng sẽ được các nước ủng hộ khi
mà lo ngại về chính sách thắt lưng buộc bụng làm kìm hãm nền kinh tế.
Bên cạnh đó, ông Hollande còn đưa ra gợi ý rằng vai trò của Ngân hàng
Trung ương châu Âu (ECB) nên “được định hướng lại để phát triển tăng
trưởng và giảm thất nghiệp”. Đây là lời tái khẳng định quan điểm của
Pháp với ECB, bởi Tổng thống Sarkozy trước đây cũng đã từng phát biểu
tương tự. Ngoài ra, ông Hollande còn muốn nâng trạng thái của Cơ chế Ổn
định châu Âu, gói cứu trợ dành cho Khu vực Đồng tiền chung châu Âu, sẽ
đi vào thực hiện tháng Bảy này.
Tuy những cam kết của tân Tổng thống
Pháp vẫn còn phải đợi thời gian kiểm nghiệm kết quả nhưng việc cử tri
Pháp lựa chọn Hollande đã cho thấy dân Pháp, và rộng hơn là cả một bộ
phận không nhỏ người dân châu Âu, đang mong muốn chứng kiến những thay
đổi trong đường hướng chính sách của chính quyền, họ không muốn chịu
đựng những hạn chế khắc khổ hơn nữa. Các cuộc biểu tình của dân chúng
châu Âu dẫn đến sự sụp đổ của nhiều chính quyền thời gian qua đã cho
thấy điều đó. Với những kết quả không mấy khả quan của chính sách thắt
lưng buộc bụng thời gian qua, việc ông Hollande trở thành Tổng thống
Pháp được nhiều người kỳ vọng sẽ trở thành một bước ngoặt quan trọng
trong cuộc khủng hoảng ở Khu vực đồng tiền chung châu Âu hiện nay.
Trung Nguyên
http://www.tgvn.com.vn/Item/VN/BAICHU/2012/5/8519CA625FDF4AFB/
|