5. Khủng bố 10 năm

LTS. Mười năm đã qua kể từ ngày cả thế giới chấn động vì sự kiện khủng bố lịch sử nhằm vào nước Mỹ: Sự kiện 11/9/2001. Mười năm là khoảng thời gian đủ để chúng ta ghi nhận những hệ quả và tác động trong trung hạn của sự kiện này đến cục diện thế giới với điểm nổi bật là cuộc chiến chống khủng bố toàn cầu được Mỹ phát động: thành quả có, mà mất mát cũng rất nhiều. Nhưng có một điều được nhiều nhà phân tích nhìn nhận: Sự kiện 11/9 đã không "vĩnh viễn làm thay đổi thế giới" như người ta vẫn nghĩ.

Thời cơ cho chiến lược mới Ngày 11/9/2001, bốn chiếc máy bay chở khách của hai hãng hàng không Mỹ American Airlines và United Airlines đã bị 19 kẻ khủng bố thuộc tổ chức khủng bố quốc tế Al Qaeda khống chế. Hai chiếc trong số đó biến thành những quả bom xăng khổng lồ đánh sập Tòa tháp đôi Trung tâm Thương mại Thế giới ở New York - biểu tượng của sức mạnh kinh tế Mỹ. Chiếc thứ ba lao thẳng vào Lầu Năm Góc khiến cho Tổng hành dinh của Quân đội Hoa Kỳ bị thiệt hại nặng nề cả về người và của. Chiếc còn lại lao xuống một cánh đồng ở bang Pennsylvania - kết quả của cuộc giành giật quyền kiểm soát máy bay giữa nhóm không tặc với những hành khách quả cảm. Nhiều người cho rằng nếu những kẻ khủng bố trên chiếc máy bay thứ tư này đạt được mục đích, Nhà Trắng hoặc Trụ sở Quốc hội Mỹ ở Washington D.C sẽ trở thành mục tiêu tiếp theo. Chỉ trong vài tiếng đồng hồ, hơn 3.000 người vô tội đã mất đi sinh mạng một cách oan uổng và đớn đau. Nước Mỹ nhanh chóng nhận được sự đồng cảm và ủng hộ của rất nhiều chính phủ và người dân trên thế giới trong thời khắc khó khăn. Và ngay lập tức, những quan chức tại Đồi Capitol, Nhà Trắng và Lầu Năm Góc cho rằng họ cần phải tận dụng thời cơ này để bắt đầu một chiến lược mới nhằm thu phục thế giới. Mỹ đã giương cao khẩu hiệu "chống khủng bố", cũng giống như khẩu hiệu "bảo vệ tự do, dân chủ" mà họ đã từng làm suốt hàng chục năm qua. Mục tiêu của Mỹ trong cuộc chiến chống khủng bố là tiêu diệt những kẻ khủng bố đầu sỏ, đánh sập các tổ chức, mạng lưới khủng bố trên thế giới, triệt tiêu những thế lực, cơ chế tài trợ, hậu thuẫn cho khủng bố, xóa bỏ những điều kiện phát sinh khủng bố cũng như bảo vệ người dân trước sự đe dọa của khủng bố. Để đạt được mục tiêu đó, Liên minh quân sự do Hoa Kỳ dẫn đầu tiến hành tấn công Taliban tại Afghanistan nhằm xóa bỏ sào huyệt của Al Qaeda cùng những thế lực Hồi giáo cực đoan dung dưỡng chúng, lật đổ chế độ Tổng thống Saddam Hussein tại Iraq với lý do tài trợ cho khủng bố. Hoa Kỳ cũng hỗ trợ cho một loạt quốc gia tại Trung Đông, Nam Á, Đông Nam Á, vùng Sừng châu Phi, châu Âu trong cuộc chiến chống lại các tổ chức khủng bố quốc tế cũng như địa phương. Các biện pháp như cấm vận kinh tế và quân sự đối với các quốc gia được xem là dung dưỡng thành phần khủng bố, gia tăng các biện pháp giám sát toàn cầu và chia sẻ thông tin tình báo cũng được Mỹ áp dụng nhằm triệt tiêu mầm mống và phát hiện, đối phó với nguy cơ khủng bố. Bên trong nước Mỹ, Tổng thống Bush tiến hành một đợt tái cấu trúc cơ cấu chính phủ lớn nhất trong lịch sử đương đại của đất nước này với quyết định thành lập Bộ An ninh Nội địa. Quốc hội thông qua đạo luật USA PATRIOT giúp dò tìm và truy tố những phần tử khủng bố và các tội phạm khác trong tương lai. Cuộc chiến này cũng nhận được sự ủng hộ của nhiều quốc gia trên thế giới. Nhiều nước như Anh, Đức, Pháp, Trung Quốc, Nga, Indonesia, Pakistan, Jordan, Mauritius, Uganda và Zimbabwe thông qua luật "chống khủng bố" và cho đóng băng các tài khoản ngân hàng của các doanh nghiệp hoặc cá nhân bị tình nghi có liên quan đến Al Qaeda. Các cơ quan tình báo và thực thi pháp luật tại một số quốc gia như Italy, Malaysia, Indonesia và Philippines bắt giữ nhiều nghi can khủng bố với mục đích đập tan những nhóm vũ trang, khủng bố tại các nước này. Ngoài Mỹ và các nước trong khối NATO, đã có 12 quốc gia khác trên thế giới tham gia trực tiếp vào cuộc chiến chống khủng bố toàn cầu với mục đích chống lại tất cả các tổ chức, cá nhân khủng bố trên thế giới, trong đó, 18 tổ chức được xem là lớn và nguy hiểm nhất, đứng đầu là Al Qaeda, Taliban, Nhóm chiến binh vùng Kavkaz, Lashkar-e-Taiba, Jemaah Islamiyah, Abu Sayyaf, Hamas, Hezbollah… Với một loạt biện pháp được triển khai như vậy, cuộc chiến này đã đạt được một số thành quả. Một số tổ chức khủng bố lớn đã bị thiệt hại nặng nề, tiêu biểu là Al Qaeda và Taliban: Al Qaeda mất đi các căn cứ quan trọng nhất của mình tại Afghanistan, Osama bin Laden - thủ lĩnh tối cao của Al Qaeda cuối cùng đã bị Mỹ tiêu diệt đồng nghĩa với việc Al-Qaeda mất đi một biểu tượng về sức mạnh cũng như ngọn cờ tập hợp lực lượng của mình, một loạt các thủ lĩnh cấp cao của tổ chức này cũng bị tiêu diệt mà mới đây nhất là Atiyya - nhân vật số hai của Al Qaeda hiện nay; Taliban thì bị thu hẹp quyền lực tại Afghanistan - là tổ chức cầm quyền có chế độ cai trị hết sức hà khắc ở đất nước này... Về mặt môi trường an ninh, trong mười năm qua, các cơ quan tình báo của nhiều nước trên thế giới đã được cấu trúc lại để hoạt động có hiệu quả hơn nhằm đáp ứng được các yêu cầu ngày càng cao trong việc phát hiện các nguy cơ khủng bố, các biện pháp bảo đảm an ninh tại khu vực biên giới, cửa khẩu được thắt chặt hơn, hợp tác quốc tế cũng đạt được nhiều bước tiến trong lĩnh vực chống khủng bố,… Những hệ quả không mong đợi Cuộc chiến chống khủng bố cũng mang lại những hệ quả không mong đợi đối với Mỹ: Cuộc chiến tại Afghanistan kéo dài đã 10 năm mà chưa có hồi kết kéo theo sự mệt mỏi, chán nản của người dân Mỹ trong lúc con số thương vong của liên quân đã lên đến hơn ba vạn người; cuộc chiến Iraq hao tài tốn của tuy đã kết thúc nhưng Mỹ vẫn phải duy trì lực lượng 50.000 quân sự nhằm giúp chính quyền Baghdad ổn định tình hình đất nước trong khi tính chính đáng của cuộc chiến này vẫn bị nhiều người cả trong và ngoài nước Mỹ chống lại; các đạo luật và biện pháp mới về an ninh được Washington ban hành bị nhiều người lên án là xâm phạm sự riêng tư của công dân và hạn chế quyền giám sát tư pháp đối với các cơ quan thi hành pháp luật và công tác thu thập tin tình báo trong khi hiệu quả của chúng chưa được đánh giá cao... Ở một số nơi trên thế giới, chủ nghĩa khủng bố thậm chí còn có chiều hướng phát triển mạnh mẽ hơn trong mười năm qua. Pakistan giờ đây là nơi cư ngụ của Al Qaeda và nhiều kẻ khủng bố khác thuộc loại nguy hiểm nhất thế giới. Sự kết hợp giữa bất ổn xã hội, sự yếu kém của chính phủ và sự phát triển của ý thức hệ khủng bố ở một số quốc gia như Yemen, Libya, Somalia hay Nigeria đang biến những nước này thành mảnh đất màu mỡ mới cho những kẻ khủng bố - cũng giống như trường hợp của Afghanistan cách đây mười năm. Ngay tại chính các quốc gia phương Tây cũng đang xuất hiện những nguy cơ khủng bố có nguồn gốc nội địa. Vụ khủng bố kinh hoàng tại đất nước Bắc Âu Na Uy hồi cuối tháng 7 vừa qua là một ví dụ khi thủ phạm là Breivik - một công dân Na Uy chính gốc mang quan điểm cực hữu chống Hồi giáo. Mạng Internet - một trong những phát minh của thế giới Tây phương đã trở thành một công cụ hữu hiệu cho những kẻ khủng bố khi thông qua phương tiện này, để có thể tuyển mộ và huấn luyện cho rất nhiều người khác. Như vậy, có thể thấy rằng cuộc chiến chống khủng bố vẫn chưa đạt được nhiều thành công như Mỹ mong muốn. Cái chết của Osama bin Laden - điều được Mỹ xem là biểu tượng của thành quả chống khủng bố không đồng nghĩa với cái chết của Al Qaeda và rộng hơn là của chủ nghĩa khủng bố. Theo tác giả Barry Lando của báo Huffington Post: "Trên nhiều góc độ, kẻ bị bắn hạ ở Pakistan (Bin Laden) đã là người không còn ý nghĩa - là biểu tượng của mối đe dọa trong quá khứ hơn là đe dọa thực sự của tương lai." Nhiều người cho rằng để loại trừ được khủng bố, chúng ta cần xóa bỏ những điều kiện để chủ nghĩa khủng bố có thể nảy sinh. Điều đó đúng nhưng không dễ thực hiện. Chẳng hạn, việc thành lập một Nhà nước Palestine sẽ là chưa đủ cho những tên khủng bố vốn từ lâu chỉ muốn xóa sổ Nhà nước Do Thái Israel. Việc giảm tỷ lệ thất nghiệp được nhiều người cho là biện pháp hữu hiệu nhưng theo thống kê thì rất nhiều kẻ khủng bố có gia cảnh không hề nghèo khó. Giúp các xã hội tại Trung Đông cũng như nhiều nơi khác tự do, dân chủ hơn được nhiều người cho là sẽ khiến cho người dân tại đây giảm được nguy cơ đi theo xu hướng cực đoan nhưng để làm được điều đó không thể chỉ trong ngày một ngày hai. Về phần Hoa Kỳ, nước này đã bị ám ảnh bởi sự kiện 11/9 và bị kéo vào một bãi lầy lớn về quân sự, kinh tế và uy tín chính trị (theo một cuộc thăm dò, đa số người dân Ảrập coi nước Mỹ là mối đe dọa lớn hơn Al Qaeda). Nhiều người dân Trung Đông, trong đó có nhiều kẻ khủng bố, luôn cảm thấy phẫn uất vì sự ủng hộ của Washington đối với Israel và các nước Ảrập thân Mỹ. Do vậy, điều Mỹ cần làm không phải chỉ là một cuộc chiến chống khủng bố đơn thuần mà là một chiến dịch thu phục nhân tâm, bắt đầu bằng việc xem xét lại chế độ đối xử và chính sách ngoại giao đối với các nước trên thế giới - đặc biệt là các quốc gia Hồi giáo. Chưa phải là bước ngoặt lịch sử Sau mười năm nhìn lại, theo nhiều nhà phân tích, sự kiện 11/9/2001 là một thảm họa tồi tệ trên mọi phương diện, tuy nhiên chưa phải là một bước ngoặt lịch sử. Nó đã không mở đường cho một kỷ nguyên mới của quan hệ quốc tế trong đó vấn đề khủng bố chiếm vị trí hàng đầu hay một thời đại mà các vụ khủng bố sẽ nở rộ. Bất chấp những chú ý đáng kể dành cho Cuộc chiến toàn cầu chống khủng bố do Mỹ phát động, trong mười năm qua, những sự kiện chính của thế giới vẫn là quá trình toàn cầu hóa với những bước thăng trầm của nó trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, tài chính, là những chuyển biến chính trị tại Trung Đông và thậm chí là cả sự phát triển nở rộ của ngành công nghệ thông tin trên toàn cầu. Khủng bố và chống khủng bố chưa phải là mối quan tâm lớn nhất và duy nhất của người dân thế giới. Nhìn vào tương lai sắp tới cũng vậy, các nước trước mắt vẫn sẽ phải dành sự quan tâm hàng đầu để khôi phục và phát triển kinh tế sau khủng hoảng hay đối phó với các thách thức về an ninh năng lượng và biến đổi khí hậu... Nhưng nói như thế không có nghĩa là vấn đề khủng bố sẽ trở thành thứ yếu trong đời sống nhân loại. Những kẻ khủng bố và chủ nghĩa khủng bố không thể bị loại trừ trong một sớm một chiều. Ở bất cứ thời đại nào vẫn có thể xuất hiện những người mong muốn sử dụng sức mạnh tấn công người dân vô tội nhằm đạt được những mục đích chính trị của mình. Tuy nhiên, nếu quan hệ quốc tế, trật tự thế giới dân chủ và công bằng hơn sẽ là một cái phanh hữu hiệu để phanh lại sự phát triển và lây lan của chủ nghĩa khủng bố. Trung Nguyên Cái giá của vụ 11/9 Al Qaeda đã tiến hành các vụ khủng bố ngày 11/9/2001 để làm hại nước Mỹ, và chúng đã làm được như vậy, nhưng theo cái cách mà trùm khủng bố Osama bin Laden có lẽ không bao giờ tưởng tượng nổi. Việc Mỹ tấn công vào Afghanistan sau ngày 11/9 có thể hiểu được, nhưng việc xâm lược Iraq sau đó là hoàn toàn không liên quan đến Al Qaeda nhiều như chính phủ Bush cố gắng tạo ra. Các mệnh lệnh của hai cuộc chiến đã khiến chi phí vượt xa con số 60 tỉ USD tuyên bố ban đầu, cộng thêm đó là sự kém cỏi và bóp méo sự thực. Tính toán về chi phí chiến tranh vào 3 năm trước cho thấy con số chỉ vào khoảng 3 - 5 nghìn tỉ USD. Nhưng kể từ đó, con số này đã tăng thêm nhiều. Với gần 50% binh sĩ hồi hương có đủ điều kiện nhận hỗ trợ về thương tật, và hơn 600.000 binh sĩ được chăm sóc tại các cơ sở y tế, riêng khoản chi cho chăm sóc y tế đã vào khoảng 600 - 900 tỉ USD. Song cái giá về mặt xã hội - được phản ánh trong con số tự sát của những cựu chiến binh và sự ly tán của các gia đình, là không thể tính được. Hiện tại, nước Mỹ đang phải đối mặt với nạn thất nghiệp và thâm hụt tài khóa, đều ít nhiều bắt nguồn từ hai cuộc chiến ở Afghanistan và Iraq. Tăng chi tiêu quốc phòng, cộng với việc giảm thuế là lý do chính tại sao Mỹ đi từ thặng dư tài khóa 2% GDP - thời điểm ông Bush trúng cử - tới khoản nợ và thâm hụt khổng lồ như hiện nay. Riêng khoản chi trực tiếp cho các cuộc chiến hiện đã tăng đến gần 2 nghìn tỉ USD trong khi nhiều hóa đơn vẫn chưa được thanh toán. Thêm vào đó, các bất ổn kéo theo ở Trung Đông, giá dầu càng tăng cao, khiến Mỹ phải chi thêm tiền để nhập khẩu dầu mà đáng lẽ nên dùng để mua các hàng hóa sản xuất tại Mỹ. Nhưng lúc đó Cục Dự trữ Liên bang Mỹ lại giấu những điểm yếu này bằng cách tạo ra nền bong bóng nhà ở dẫn tới một sự bùng nổ tiêu dùng. Sẽ phải mất nhiều năm để vượt qua tình trạng công nợ khổng lồ và sự bùng nổ thị trường bất động sản kéo theo đó. Mỉa mai thay, các cuộc chiến đã làm suy yếu an ninh của Mỹ, và cả thế giới, theo cách mà Bin Laden cũng không tưởng tượng được. Một cuộc chiến không được lòng dân khiến việc tuyển mộ binh sĩ trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Nhưng trong khi ông Bush cố lừa dối nước Mỹ về chi phí chiến tranh, ông còn giảm quỹ hỗ trợ binh sĩ, từ chối cả những khoản chi cơ bản, như việc mua xe thiết giáp và chống mìn để bảo vệ mạng sống lính Mỹ, cũng như khoản chăm sóc y tế cho cựu chiến binh hồi hương. Một tòa án Mỹ mới đây phán quyết rằng quyền lợi của cựu chiến binh đã bị vi phạm. Nhưng sức mạnh thực sự của nước Mỹ, lớn hơn cả sức mạnh kinh tế và quân sự, đó là "sức mạnh mềm" cũng đã suy yếu khi Mỹ vi phạm quyền cơ bản của con người như quyền được đưa ra xét xử khi bị tình nghi là khủng bố và quyền không bị ngược đãi (của các tù nhân Guantanamo), cam kết lâu dài của Mỹ với luật pháp quốc tế cũng bị đặt dấu hỏi. Tại Afghanistan và Iraq, Mỹ và các đồng minh biết rằng chiến thắng lâu dài đòi hỏi giành thắng lợi cả trái tim và khối óc. Nhưng các sai lầm trong những năm đầu tiên của các cuộc chiến đã làm cuộc chiến vốn khó khăn trở càng nên phức tạp hơn. Thiệt hại tổng thể của cuộc chiến là rất lớn: theo một số tính toán, hơn 1 triệu người Iraq đã thiệt mạng vì cuộc chiến, cả gián tiếp lẫn trực tiếp. Theo một số nghiên cứu, ít nhất 137.000 dân thường đã chết trong bạo lực ở Afghansitan và Iraq trong 10 năm qua; còn tính riêng Iraq, có 1,8 triệu người tị nạn và 1,7 triệu người bị mất nhà cửa. Al Qaeda, dù chưa bị đánh bại, nhưng cũng không còn là nguy cơ hiển hiện từ sau các vụ tấn công ngày 11/9. Nhưng cái giá phải trả để đạt đến điểm này, tại Mỹ và nhiều nơi khác, là quá lớn, và hầu như là không thể tránh. Kết quả này sẽ đi cùng thế giới trong thơi gian dài. Joseph E. Stiglitz* Mai Anh (Theo Project Syndicate) * Joseph E. Stiglitz là Giáo sư trường ĐH Columbia, người từng giành giải Nobel về kinh tế. Những lời đồn đại về vụ 11/9 Không thể tưởng tượng? Vào năm 2002, Nhà Trắng đã mô tả vụ 11/9 là "một kiểu tấn công khủng bố mới không thể tiên đoán được". Nhưng thực tế là khả năng máy bay bị cướp rồi được sử dụng để lao vào các tòa nhà không phải là không thể tưởng tượng được và cũng không khó để tưởng tượng. Chí ít ý tưởng này đã có từ năm 1972, khi những tên không tặc đã bắn phi công phụ trên máy bay của hãng hàng không Southern Airways và đe dọa đâm máy bay vào phòng thí nghiệm hạt nhân ở Oak Ridge, bang Tennessee. Một âm mưu khủng bố khác cũng đã được phát hiện vào năm 1995 liên quan đến Ramzi Yousef, một trong những kẻ đánh bom Trung tâm Thương mại Thế giới năm 1993, và Khalid Sheik Mohammed, người được mô tả là kiến trúc sư của vụ 11/9, đã định đâm máy bay chứa chất nổ vào trụ sở của CIA. Thành công chiến lược cho Al Qaeda? Cuộc tấn công táo bạo và chưa từng có ngày 11/9 chắc chắn là một thành công chiến thuật. Nhưng nó lại là một tính toán sai lầm về mặt chiến lược. Theo quan điểm của Bin Laden, một cuộc tấn công khủng bố tàn phá nước Mỹ sẽ đẩy người Mỹ ra khỏi Trung Đông. Nhiều người trong số các chỉ huy của Al Qaeda không đồng tình với quan điểm trên, và dự đoán rằng một nước Mỹ tức giận sẽ tập trung sự giận dữ của mình vào các nhóm khủng bố và các đồng minh của họ. Nhưng Bin Laden khẳng định rằng tất cả những điều ông ta làm là chọc tức nước Mỹ tiến hành một cuộc chiến tranh mà cuộc chiến đó sẽ khích tất cả những người Hồi giáo chống lại nước Mỹ. Song điều này đã không xảy ra. Mỹ phản ứng thái quá Trong vòng một thập kỷ kể từ vụ 11/9, nước Mỹ là mục tiêu của các vụ tấn công khủng bố ít hơn so với bất kỳ thập kỷ nào trước những năm 1960 - khiến cho người ta dễ dàng coi vụ 11/9 như là một đòn may mắn của bọn khủng bố và người Mỹ đã phản ứng thái quá. Cuộc xâm lược Iraq của Mỹ là một phản ứng thái quá đối với vụ 11/9. Sẽ có tấn công khủng bố hạt nhân? Sau vụ tấn công 11/9, một nguồn tin của CIA báo cáo rằng những kẻ khủng bố Al Qaeda đã nhập lậu vũ khi hạt nhân vào New York. Nguồn tin này là sai, nhưng vụ 11/9 cho thấy, khả năng hạt nhân của Al Qaeda đã trở thành một nỗi ám ảnh. Vào năm 2008, Giám đốc CIA lúc đó - Michael Hayden - coi Al Qaeda như là "một mối quan ngại hạt nhân hàng đầu" của cơ quan này. Tuy nhiên, trong khi tất cả mọi người đều đồng ý rằng các lãnh đạo của Al Qaeda có tham vọng hạt nhân, lại không có bằng chứng chứng tỏ rằng tổ chức này từng có bất kỳ khả năng hạt nhân nào. Hà Linh (Theo Washington Post) Ý kiến Cái giá mà nước Mỹ phải trả thực sự sau vụ khủng bố 11/9 là việc bỏ lỡ thời cơ. Trong gần một thập kỷ đầu của thế kỷ 21, khi nền kinh tế thế giới dần chuyển trung tâm của sự hấp dẫn sang châu Á, nước Mỹ lại bận tâm vơi một cuộc chiến sai lầm ở Trung Đông. Bài học của vụ 11/9 là trong cuộc chiến chống khủng bố, quyền lực cứng - quyền lực quân sự là cần thiết để xử lý những trường hợp "khó nhằn" như Bin laden, nhưng đó phải là một mục tiêu được xem xét cẩn thận, và quyền lực mềm là quan trọng như nhau để chiến thắng trái tim và khối óc của đông đảo những người theo đạo Hồi. Giáo sư Joseph S. Nye Đại học Harvard Một thập kỷ đã trôi qua và nước Mỹ đã thay đổi hầu như không nhận ra được nữa. Nước Mỹ đã thay đổi về mặt chính trị. Ông Barack Obama được bầu làm Tổng thống cuối năm 2008 khi người Mỹ không còn thấy tin tưởng vào đường lối của đảng Cộng hòa... Khi ông Bush nhậm chức Tổng thống, một vài người đặt vấn đề là thế giới ở dạng đơn cực, nghĩa là Mỹ sẽ tiếp tục nổi trội trong nhiều thập kỷ tới nữa. Nhưng bây giờ mọi thứ đều khác xa. Trung Quốc đang trỗi dậy cùng các nước khác như Ấn Độ. Trong khi đó, năng lực của Mỹ bị thu hẹp lại trong bối cảnh phải thắt chặt chi tiêu. Giáo sư Michael Cox, Đại học Kinh tế Chính trị London Tờ Thương mại (Hong Kong): Ảnh hưởng cơ bản nhất của hoạt động chống khủng bố là áp lực đối với nền tài chính của Mỹ. Càng chống khủng bố, Mỹ càng nghèo. Mỹ rút quân giảm chi ở chiến trường này, song lại phải tăng quân tăng chi ở nơi khác. Bin Laden đã chết, song Al Qaeda và các tổ chức khủng bố khác vẫn tồn tại, vấn đề chống khủng bố chưa giải quyết được tận gốc, vì thế, chi phí cho cuộc chiến chống khủng bố sẽ phải tiếp tục tăng. Thời báo Trung Quốc: 10 năm nay, Mỹ đã tiêu tốn nhiều tài nguyên vào việc chống khủng bố, kể cả hai cuộc chiến tranh ở Afghanistan, Iraq và công việc tình báo. Mỹ đã chi phí hơn 1.000 tỷ USD, bằng 2/3 khoản tổng thâm hụt tài chính hiện nay. Nếu không có cuộc chiến chống khủng bố thì cho dù có chi dùng hết toàn bộ ngân sách quân sự thì kinh tế Mỹ cũng chưa đến nỗi tồi tệ như hiện nay. Đây là cái giá phải trả cho cuộc chiến chống khủng bố của Washington. PV http://www.tgvn.com.vn/Item/VN/BAICHU/2011/9/61285CFDA892A5B0/ (số 249)