Cải cách thế giới
Việc hợp tác nhằm đưa ra các chính
sách như chính sách tài chính - tín dụng - tỷ giá, chiến lược lối thoát
là bắt buộc với tất cả các nước nếu muốn nhanh chóng vượt qua khủng
hoảng và phục hồi kinh tế trong bối cảnh hiện nay. Những Hội nghị này
cũng đã đánh giá về khả năng xác lập mục tiêu chung trong chính sách
phát triển của các nước thành viên, đồng thời xúc tiến xây dựng trật tự
kinh tế quốc tế hướng tới tăng trưởng mạnh mẽ và liên tục.
Mặt khác, hội nghị cũng tiến hành đánh
giá các cơ quan tài chính thế giới như Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF), Ngân
hàng Thế giới (WB). Theo đó, phương án cải cách đã được xây dựng, đặt
trọng tâm vào việc cải cách chức năng của các cơ quan này, đảm bảo nguồn
quỹ tối đa để tránh đi theo vết xe đổ phát sinh khủng hoảng lần nữa.
Hội nghị cũng kêu gọi cải cách cơ cấu
chi phối của các cơ quan tài chính quốc tế hiện nay vốn phụ thuộc chủ
yếu vào các nước phát triển và không còn phù hợp với tương quan lực
lượng mới khi mà các nền kinh tế mới nổi đã thực sự trở thành lực lượng
dẫn dắt quá trình phục hồi hiện nay và ngày càng giữ vị trí quan trọng
hơn trong đời sống kinh tế-tài chính toàn cầu. Ngoài ra, các nước tham
gia Hội nghị cũng thảo luận các biện pháp để nâng cao hơn nữa tỷ lệ tham
gia của các nước đang phát triển và chậm phát triển trong các cơ quan
tài chính quốc tế, coi đây như là một trong những biện pháp để cải cách
hiệu quả hơn các tổ chức này.
Tiếp nối các kết quả tích cực đã đạt
được tại Hội nghị Toronto (Canada) hồi tháng 6 vừa qua, Hội nghị G-20
Seoul còn đặt mục tiêu nâng cao hơn nữa hiệu quả hoạt động của G-20.
Nhưng để biến nơi đây trở thành diễn đàn kinh tế lớn nhất thế giới thì
cũng cần phải quan tâm đến lợi ích và nguyện vọng của cả các nước không
được tham gia. Mặc dù chỉ chiếm một phần nhỏ trong quy mô kinh tế thế
giới, nhưng các nước đang phát triển và chậm phát triển lại là động lực
mới cho sự tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Bởi vậy, Hội nghị G-20 lần này
cũng dành thời gian trao đổi về những vấn để liên quan đến sự tăng
trưởng, phát triển mạnh mẽ, bền vững và cân bằng của nền kinh tế thế
giới, phản ánh lợi ích chung của tất cả các nước.
Nhiều gai góc
Bất cân xứng mậu dịch quốc tế và Chính
sách tiền tệ là hai vấn đề "đau đầu" hơn cả, trong hàng loạt những vấn
đề được thảo luận tại Seoul. Thặng dư mậu dịch lớn của các nền kinh tế
mới nổi, đặc biệt là Trung Quốc, cùng với thâm hụt cán cân thương mại
gia tăng tới mức báo động của Mỹ đã trở thành một nguyên nhân quan trọng
làm nóng bầu không khí tại một số diễn đàn quốc tế, trong quan hệ Mỹ -
Trung và các nước có liên quan. Một số nhà quan sát đã nghĩ tới "một
cuộc chiến tranh thương mại" mới.
Quả thực, một số năm trở lại đây,
trước áp lực gia tăng của cạnh tranh thương mại quốc tế và bất lợi trong
cán cân thương mại, đặc biệt là trong bối cảnh khó khăn do khủng hoảng
tài chính-kinh tế toàn cầu, nhiều nước, bao gồm cả Mỹ và một số nền kinh
tế phát triển khác, tăng cường áp dụng các biện pháp bảo hộ mậu dịch,
khiến quan hệ thương mại giữa các nước này với những nước có liên quan,
đặc biệt là giữa Trung Quốc với Mỹ và EU trở nên căng thẳng hơn bao giờ
hết.
Tại Mỹ, vấn đề thâm hụt thương mại,
nhất là thâm hụt thương mại trầm trọng với Trung Quốc, đã trở thành vấn
đề thu hút sự quan tâm đặc biệt, thậm chí còn được nêu ra thảo luận ở cả
diễn đàn quốc hội, buộc chính quyền của Tổng thống Obama phải đặt thành
mục tiêu ưu tiên giải quyết trong chính sách đối nội cũng như đối ngoại
của mình. Trong quan hệ song phương cũng như đa phương, Mỹ đã nêu và
gây áp lực mạnh để Trung Quốc phải chấp nhận những biện pháp mà Mỹ cho
là cần thiết nhằm khắc phục tình trạng trên.
Trong khuôn khổ G-20, Mỹ đã đề xuất
chủ trương giới hạn thặng dư mậu dịch đối với các nước không vượt quá 4%
GDP. Đề nghị này không được cả EU và Trung Quốc tán thành, bởi Trung
Quốc và một số nước xuất khẩu lớn trong EU (đặc biệt là Đức) bị ảnh
hưởng mạnh bởi sự giới hạn đó. Hội nghị Bộ trưởng Tài chính G-20 tại
Gyeongji (Hàn Quốc) tuần cuối tháng 9/2010 cũng đã không đạt được nhất
trí về vấn đề này.
Liên quan đến tiền tệ, từ khi nổ ra
cuộc khủng hoảng tài chính-kinh tế toàn cầu, khuynh hướng duy trì giá
trị đồng nội tệ thấp hơn giá trị thật của nó được nhiều nước áp dụng để
tạo thuận lợi hơn cho xuất khẩu. Khuynh hướng tăng mạnh và đã trở thành
điều mà một số nhà phân tích gọi là "cuộc chạy đua phá giá đồng nội tệ".
Điều này gây tác động xấu tới sự ổn định và cân bằng vĩ mô ở nhiều
nước, cản trở thương mại quốc tế nói chung, đặc biệt là gây thiệt hại
cho những nước duy trì tỷ giá đồng nội tệ đúng với thị trường. Nhiều
nước đã lên tiếng cảnh báo và bất bình với sự tai hại của xu hướng tiêu
cực này. Tuy nhiên, Trung Quốc và Mỹ hiện là hai đối thủ tranh cãi mạnh
nhất trong "cuộc chiến tiền tệ" này và cũng đồng thời là hai đối tượng
chủ yếu bị nhiều nước phê phán.
Với Trung Quốc, Mỹ và nhiều nước cho
rằng chính sách hạ thấp giá trị nhân dân tệ (NDT) mà nước này duy trì
lâu nay là một nguyên nhân gây ra bất cân đối toàn cầu, đặc biệt là làm
trầm trọng thâm hụt cán cân thương mại của Mỹ và một số nước khác. Mỹ,
EU và nhiều thành viên khác của G-20 đã quyết liệt yêu cầu Chính phủ
Trung Quốc nâng giá NDT và tái cơ cấu chính sách tiền tệ một cách toàn
diện.
Tuy nhiên, phía Trung Quốc không cho
rằng tỷ giá NDT là nguyên nhân của bất cân bằng toàn cầu, cũng như thâm
hụt của Mỹ, mà do các lý do mang tính cơ cấu. Trung Quốc không chủ
trương theo đuổi chính sách duy trì tỷ giá đồng nội tệ thấp, về cơ bản
NDT đang phản ánh đúng giá trị của nó. Tuy nhiên, Trung Quốc cũng không
hoàn toàn từ chối việc xem xét điều chỉnh tỷ giá NDT và cho rằng những
điều chỉnh cần thiết có thể sẽ được tiến hành từ từ theo hướng thị
trường và không làm mất đi sự ổn định vĩ mô và động lực tăng trưởng của
kinh tế Trung Quốc. Tại Gyeongji, các Bộ trưởng Tài chính G-20 đã chấp
nhận nhân nhượng yêu cầu tăng tỷ lệ quyền bỏ phiếu của các nền kinh tế
mới nổi (trong đó có Trung Quốc) lên 6% (hơn 1% so với thoả thuận trước
đây), với hy vọng có thể đánh đổi sự thoả hiệp của Trung Quốc trong vấn
đề tỷ giá NDT.
Với Mỹ, nhiều nước, trong đó có các
thành viên của nhóm BRIC, EU và một số thành viên của khối, chỉ trích
chính sách tiền tệ lãi suất thấp mà chính phủ Mỹ đang áp dụng. Họ cho
rằng do USD bị Cục Dự trữ liên bang duy trì ở mức lãi suất thấp, nên các
nhà đầu tư có xu hướng tìm tới các đồng tiền khác có lãi suất cao hơn.
Điều này khiến các đồng tiền đó tăng giá, gây trở ngại cho xuất khẩu của
các nước này.
Nhiều nước cũng tỏ lo ngại về việc
Chính phủ Mỹ quyết định bơm 600 tỷ USD cho nền kinh tế nước này trong
thời gian tới. Vì như vậy thì sẽ tiếp tục làm giảm hơn nữa giá USD. Để
bào chữa cho chính sách của mình, Mỹ lập luận rằng chính sách lãi suất
thấp được áp dụng lâu nay ở Mỹ là nhằm khắc phục khủng hoảng, khuyến
khích sản xuất trong nước vượt qua khó khăn, không nhằm hướng tới xuất
khẩu và không phải là nguyên nhân khiến các nước khác phải chạy đua phá
giá đồng nội tệ.
Như vậy, cho đến nay, bất đồng và mâu
thuẫn giữa các nước liên quan đối với vấn đề bất cân đối thương mại và
vấn đề chính sách tiền tệ vẫn tồn tại trong số những vấn đề gai góc nhất
của chương trình nghị sự thượng đỉnh G-20 Seoul. Đây quả là một vấn đề
không dễ vượt qua trong bối cảnh hiện nay và có thể phải chờ thêm thời
gian.
Việt Nam và G-20
Trong vai trò Chủ tịch ASEAN 2010,
Việt Nam được mời tham gia vào hầu hết các diễn đàn của G-20. Tại Hội
nghị thượng đỉnh G-20 ở Toronto (Canada) tháng 6/2010, Thủ tướng Nguyễn
Tấn Dũng đã thay mặt ASEAN cùng các nhà Lãnh đạo G-20 thảo luận nhiều
vấn đề của kinh tế thế giới. Tiếng nói của Việt Nam nhấn mạnh thúc đẩy
tự do hóa thương mại và sớm kết thúc Vòng đàm phán Doha, tăng cường sự
phối hợp chính sách giữa G-20 với các nhóm nước đang phát triển, trong
đó có ASEAN, được Hội nghị lắng nghe và ghi nhận.
Tháng 9/2010 tại Canada, Chủ tịch Quốc
hội Nguyễn Phú Trọng cũng đã tham dự Hội nghị Tham vấn Nghị viện G-20
lần đầu tiên được tổ chức theo sáng kiến của Canada. Hội nghị này đã
thảo luận nhiều nội dung, trong đó đáng chú ý là vấn đề đối phó với
thách thức về an ninh lương thực thông qua việc đảm bảo nhu cầu sản xuất
và phân phối lương thực. Việt Nam đã chia sẻ kinh nghiệm về đảm bảo an
ninh lương thực và đưa ra một số khuyến nghị về thúc đẩy mô hình hợp tác
2+1, thúc đẩy tự do hóa nông sản, tăng cường cơ chế đối thoại và tham
vấn giữa chính phủ và nghị viện các thành viên G-20.
Để chuẩn bị cho Hội nghị thượng đỉnh
G-20 tại Seoul lần này, Việt Nam cũng đã tích cực tham gia xây dựng
chương trình nghị sự và các nội dung thảo luận thông qua hoạt động tại
các cuộc họp Sherpa, Hội nghị Bộ trưởng Tài chính & Thống đốc Ngân
hàng G-20 và cuộc họp của Nhóm Công tác về Phát triển. Tại Diễn đàn lần
này, Việt Nam tiếp tục tham gia tích cực bằng cách chia sẻ kinh nghiệm
của các nước ASEAN về đối phó với khủng hoảng tài chính, đưa ra khuyến
nghị về những vấn đề mà các nước ASEAN và nhiều nước đang phát triển
khác quan tâm, như thúc đẩy tự do hóa thương mại và thuận lợi hóa đầu
tư, tăng cường sự phối hợp chính sách giữa G-20 với các nước đang phát
triển nhằm đảm bảo sự phục hồi và tăng trưởng mạnh mẽ, bền vững và cân
bằng của kinh tế toàn cầu, đối phó với cách thách thức về biến đổi khí
hậu và an ninh năng lượng.
Đặc biệt, Việt Nam đóng góp nhiều ý
kiến quan trọng về chủ đề phát triển trên cơ sở chia sẻ những kinh
nghiệm của Việt Nam cũng như các nước thành viên ASEAN trong quá trình
phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, thu hẹp khoảng cách, phát triển
nguồn nhân lực.
Tuy lần đầu tiên được tham gia vào các
hoạt động của G-20, Việt Nam đã ghi một dấu ấn tại diễn đàn kinh tế số
một thế giới về này. Cùng với Indonesia, thành viên chính thức của G-20,
Việt Nam đã góp phần thúc đẩy hợp tác giữa ASEAN với G-20 hướng tới các
mục tiêu chung về phát triển bền vững của kinh tế thế giới. Hy vọng
rằng sẽ có một ngày Việt Nam trở lại G20 không phải với tư cách khách
mời mà là một thành viên của diễn đàn này.
TS. Phạm Quốc Trụ
Học viện Ngoại giao
http://www.tgvn.com.vn/Item/VN/BAICHU/2010/11/2F206311C09F3BFF/
|
Thứ Ba, 6 tháng 9, 2011
46. G20 + Việt Nam
