15. Ông Putin trở lại

LTS. Cuộc bầu cử Tổng thống Nga đã khép lại với chiến thắng không mấy bất ngờ đã thuộc về ông Putin. Tuy nhiên, điều mà các nhà phân tích, giới truyền thông và cử tri Nga chờ đợi không phải là kết quả bầu cử mà là vận mệnh của nước Nga sẽ thay đổi ra sao trong 6 năm tới khi ông Putin trở lại với tư cách người đứng đầu điện Kremlin.

Minh bạch, dân chủ, nhưng không bất ngờ Rút kinh nghiệm từ cuộc bầu cử Duma tháng 12/2011 và do tính chất phức tạp của cuộc bầu cử tổng thống lần này nên Ủy ban Bầu cử Trung ương Nga đã áp dụng nhiều biện pháp mới để tránh sai sót và đảm bảo cho cuộc bầu cử diễn ra công khai, minh bạch như sử dụng hòm phiếu trong suốt, lắp đặt hệ thống camera tại tất cả các điểm bỏ phiếu… Theo dõi, giám sát cuộc bầu cử này, có 700 quan sát viên quốc tế và hàng trăm nghìn quan sát viên độc lập tới từ các chính đảng, phong trào và các tổ chức xã hội Nga. Đây là cuộc bầu cử có số lượng quan sát viên chính thức và độc lập đông kỷ lục trong lịch sử nước Nga hiện đại. An ninh cũng được tăng cường đặc biệt: 380.000 cảnh sát, 30.000 cảnh sát tình nguyện đã được huy động để đảm bảo an ninh cho cuộc bầu cử này. Tất cả các biện pháp này đã đảm bảo cho cuộc bầu cử diễn ra an toàn, minh bạch và dân chủ. Theo kết quả kiểm phiếu sơ bộ do Ủy ban Bầu cử Trung ương Nga công bố, ông Putin giành được hơn 64% số phiếu ủng hộ. Thắng lợi này không nằm ngoài dự đoán của các nhà phân tích và giới truyền thông. Có được thắng lợi này là nhờ ông Putin có cương lĩnh hành động rõ ràng, mạch lạc, hướng tới những tầng lớp chiếm số đông trong xã hội, nhằm đúng vào những vấn đề cấp bách của nước Nga hiện nay và vạch ra con đường phát triển cho đất nước trong tương lai. Lần này ông Putin đã chọn cách giao tiếp không mấy khi ông sử dụng, đó là viết báo. Đều đặn cứ mỗi tuần ông đăng một bài báo để chương trình tranh cử của ông có thể đến được với đông đảo người dân Nga. Thế nhưng, thực chất những thành tựu của nước Nga trong hai nhiệm kỳ tổng thống và một nhiệm kỳ thủ tướng vừa qua mới chính là những nền tảng vững chắc cho vị thế của ông mà không ai trong những ứng cử viên còn lại có được. Trong thời gian nước rút, các ứng cử viên khác gồm tỷ phú Mikhail Prokhorov, nhà dân túy thuộc đảng Dân chủ Tự do Vladimir Zhirinovsky, ứng viên của đảng Cộng sản Nga Gennady Zyuganov và ứng viên Sergey Mironov của đảng Nước Nga Công bằng cũng có nhiều hoạt động tranh cử sôi nổi để thu hút cử tri nhưng những bài phát biểu của họ được giới phân tích đánh giá là không có chương trình hành động rõ ràng chưa xứng tầm của một vị nguyên thủ của một cường quốc như nước Nga. Các ứng cử viên này hầu như không có chương trình hành động của riêng mình mà chỉ dừng lại ở các khẩu hiệu hoặc những lời hứa khó có khả năng thành hiện thực như sẽ tăng lương gấp 3-5 lần cho giáo viên. Vốn chính trị dày dặn Cuộc bầu cử lần này là thước đo sự đánh giá của cử tri đối với những gì mà ông Putin làm được trong hơn 12 năm qua, từ khi tên tuổi của ông lần đầu tiên vụt sáng trên chính trường Nga. Ngày 9/8/1999, khi ông Boris Yelsin bổ nhiệm một nhà hoạt động tình báo chẳng mấy tiếng tăm làm thủ tướng, không ai ngờ rằng đó chính là người sẽ định đoạt vận mệnh của nước Nga thời hậu Xô Viết. Vladimir Putin lên nắm quyền vào thời kỳ rối ren chính trị khi liên bang Nga đang gặp nhiều khó khăn với chồng chất nợ nước ngoài, nền kinh tế trì trệ, đời sống người dân khó khăn và tiếng nói của nước Nga bị lấn lướt trên trường quốc tế. Trong bối cảnh khó khăn của nước Nga lúc đó, ông Putin đã có những đóng góp mang tính quyết định vào lịch sử nước Nga. Chính trị gia kỳ cựu này đã vô hiệu hóa những trùm tài phiệt một thời, phát động cuộc chiến của nước Nga nhằm tiêu diệt các phiến quân ly khai Chechnya, tạo ra sự bùng nổ kinh tế và mang lại sự hùng mạnh một thời cho đất nước. Mười hai năm qua là cả một quãng đường bước ngoặt lịch sử của nước Nga. Nước Nga của năm 2012 khác hẳn so với nước Nga của năm 2000. Những cải cách của ông Putin sau thời của Tổng thống Yelsin đã mang lại những khuynh hướng mới. Kinh tế tăng trưởng cao, ngay cả khi cuộc khủng hoảng kinh tế năm 2008 tác động tới tất cả các nước, kể cả Mỹ, thì nước Nga không những tránh được suy thoái mà nền kinh tế còn tăng trưởng tốt. Ông Putin được các chính khách theo chủ nghĩa dân tộc ca ngợi là đã khôi phục được lòng tự trọng dân tộc của nước Nga. Nhưng việc theo đuổi một đường lối được gọi là "dân chủ chủ quyền" chính xác hơn là "dân chủ có kiểm soát", với quyền lực tập trung chủ yếu vào điện Kremlin không phải lúc nào cũng được lòng tất cả mọi người. Ông nhiều lần phát biểu thẳng thừng rằng nước Nga cần phát triển ổn định và thịnh vượng hơn là dân chủ và dân chủ sẽ phải thích ứng với các tiêu chuẩn của Nga. Sự thẳng thắn đó là để trả lời cho những chỉ trích của phương Tây về vấn đề dân chủ của Nga. Thách thức phía trước Cuộc bầu cử Tổng thống năm 2012 diễn ra trong bối cảnh nước Nga tuy không lâm vào khủng hoảng tài chính năm 2008 và khủng hoảng nợ công như các nước châu Âu khác nhưng cũng bị tác động nghiêm trọng. Nền kinh tế Nga lâu nay vẫn phụ thuộc vào xuất khẩu năng lượng và nguyên liệu thô đã bị thu hẹp thị trường bởi tình trạng đình đốn tại các đầu tàu kinh tế thế giới. Tăng trưởng GDP từ mức 6 - 7% vào giữa những năm 2000 nay đã hạ xuống còn hơn 4%, một tốc độ tăng trưởng chưa đủ để đem lại nguồn lực tài chính cho các kế hoạch của Chính phủ nhằm đầu tư trở lại nền kinh tế và thực hiện cải cách các chương trình xã hội nhằm nâng cao mức sống của những người dân phụ thuộc vào ngân sách nhà nước như công chức, người dân ở những vùng nông thôn và những vùng xa trung ương. Những vấn đề của nước Nga hiện nay còn là tệ tham nhũng, hệ thống tòa án và cảnh sát không hiệu quả, môi trường đầu tư chưa thuận lợi. Hơn một thập kỷ ổn định chính trị đã mang lại cho nước Nga nhiều thành quả: một nền kinh tế tăng trưởng nhanh và gần như miễn dịch trước các cuộc khủng hoảng của thế giới, nhờ đó mà các lĩnh vực xã hội cũng đã được cải thiện, cuộc sống của người dân được nâng cao nhưng thời gian này lại đang chứng kiến một tiến trình thay đổi căn bản trong xã hội Nga, đó là một nền chính trị phức tạp hơn, một xã hội phân hóa rõ nét hơn và một nền kinh tế đòi hỏi phải cải cách mạnh mẽ hơn. Trong hơn mười năm qua, sự phát triển về chính trị của Nga đã diễn ra rất nhanh, nó dẫn đến sự phân hóa trong xã hội Nga, những nhóm xã hội khác nhau tất yếu sẽ có những sự kỳ vọng khác nhau, thậm chí là đối lập nhau đối với chính quyền và nền chính trị. Nếu như năm 2001, xã hội của nước Nga có thể gọi là xã hội của những người khốn cùng thì hôm nay đã xuất hiện tầng lớp trung lưu, họ nổi lên nhanh chóng trong xã hội. Ở Nga bây giờ có các triệu phú, tỷ phú, nhưng cũng có rất nhiều người mà mức lương chỉ khoảng 20.000 - 30.000 rúp hàng tháng, chỉ đủ nuôi sống gia đình. Khoảng cách giàu nghèo được nới rộng. Thực trạng này đang tạo nên những đợt sóng ngầm và tạo ra sự chia rẽ trong nội bộ xã hội Nga. Thay đổi chính sách? Một lần nữa, ông Putin bước vào điện Kremlin với tư cách là người chiến thắng, nhưng không như hơn 10 năm trước, lần này người dân Nga mong chờ nhiều hơn vào sự thay đổi để nước Nga tiếp tục tiến lên. Vấn đề của ông Putin là phải làm gì sau khi giành được thắng lợi và ông sẽ tiếp tục lãnh đạo nước Nga như thế nào, với nhiều kỳ vọng thay đổi của người dân trong một nước Nga đang biến đổi sâu sắc. Những ưu sách của tầng lớp trung lưu nước Nga trước thềm cuộc bầu cử này đã nói lên yêu cầu cải cách dân chủ nhưng theo ứng cử viên Putin, một nền dân chủ thực sự không dễ dàng tạo dựng ngay lập tức và cũng không thể được sao chép từ mô hình của nước ngoài. Vậy kịch bản chính trị của nước Nga tới đây ra sao sẽ phụ thuộc vào cách giải quyết những thách thức như hiện đại hóa nền kinh tế, xây dựng xã hội dân chủ đích thực và xóa bỏ triệt để nạn tham nhũng. Trong chiến dịch tranh cử, Tổng thống Putin tuyên bố ông coi mục tiêu chủ yếu sắp tới là hiện đại hoá đất nước và đưa Liên bang Nga phát triển ổn định lên một trình độ mới về chất. Đồng thời, ông Putin cũng nêu ra tám hướng ưu tiên trong hoạt động sắp tới của mình là hiện đại hóa nền kinh tế, cuộc chiến chống đói nghèo, diệt trừ tham nhũng, củng cố hệ thống tòa án và hệ thống chính trị, duy trì hòa hợp dân tộc, an ninh trong nước và chính sách đối ngoại độc lập. Ưu tiên đối nội hàng đầu của Tân Tổng thống Nga là thúc đẩy phát triển kinh tế, tạo tiền đề để theo đuổi các cải cách xã hội và bộ máy chính quyền. Ông đề ra nhiệm vụ trong thời gian trước mắt tăng tốc độ phát triển kinh tế lên 6 - 7% một năm. Ông Putin nói: "Trong 5 năm tới nước Nga phải nằm trong 5 nền kinh tế lớn nhất thế giới". Ngoài ra, theo ông Putin, thuế cho những công dân sung túc phải cao hơn thuế của những người trung lưu, trước hết là do thuế đánh vào tiêu dùng, bất động sản và tài sản. Tuy nhiên, chính quyền sẽ không bãi bỏ thuế thu nhập 13% và không lập hệ thống thuế lũy tiến. Bên cạnh đó, ông Putin hứa sẽ ban hành định mức xã hội cho việc sử dụng dịch vụ nhà ở công cộng, trong định mức này việc tăng giá sẽ bị hạn chế theo lạm phát. Trong bài viết mới nhất trước thềm bầu cử Tổng thống với tiêu đề "Nga và thế giới đang thay đổi", ông Putin đã hé lộ chính sách đối ngoại tương lai của Nga khi ông đắc cử Tổng thống, trong đó chỉ ra rằng đường lối và quan điểm đối ngoại của một Putin phiên bản hai không khác gì so với Putin phiên bản một. Ông Putin hứa hẹn chính sách đối ngoại của nước Nga sẽ xuất phát từ "những mục tiêu chung của toàn cầu và lợi ích riêng của Nga chứ không phải là những quyết sách được đưa ra bởi lời kêu gọi của bất cứ ai". Chính sách đối ngoại tương lai của Nga sẽ phản ánh "vị thế độc nhất của Nga trên bản đồ chính trị thế giới". Ngoài ra, ông Putin mạnh mẽ cáo buộc: "Sự can thiệp của Mỹ và NATO vào công việc nội bộ của các quốc gia có chủ quyền là căn nguyên, gốc rễ của mọi tội ác". Lập trường của Nga về Syria, hệ thống tên lửa Mỹ ở Đông Âu và chương trình hạt nhân Iran - vẫn cứng rắn và không có gì thay đổi. Trong bối cảnh Trung Quốc và Mỹ đang tăng cường ảnh hưởng tại châu Á - Thái Bình Dương, với sự cọ xát chiến lược ngày càng cao thì nước Nga dưới thời tân Tổng thống Putin sẽ không thể lãng quên khu vực chiến lược này. Do tổng thể kinh tế Nga phát triển và đặc biệt là xuất phát từ nhu cầu khai thác phát triển ở Viễn Đông và Xibêri, nên Nga đã và sẽ tăng cường tiến trình nhất thể hóa kinh tế với khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Tại Hội nghị đại biểu thường trực của các tổ chức quốc tế và đại sứ ngoại giao tại Nga tháng 7/2010, Tổng thống Medvedev đã từng nhấn mạnh việc lợi dụng tiềm lực của khu vực châu Á - Thái Bình Dương để cải thiện nền kinh tế Nga là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng. Đây là khu vực có ý nghĩa chiến lược đối với Nga, có lợi cho hòa bình, ổn định và phát triển kinh tế ở khu vực Viễn Đông và Xibêri. Sự trở lại lần này của tân Tổng thống Putin diễn ra trong bối cảnh nước Nga đã có nhiều thay đổi, với kỳ vọng và áp lực nhiều hơn từ các cử tri. Vận mệnh của nước Nga sắp tới sẽ phụ thuộc nhiều vào cách giải quyết những thách thức đối nội và đối ngoại hiện tại của ông Putin, nhà lãnh đạo có vốn chính trị dày dặn và đường lối đối ngoại kiên định và độc lập. Khai Tâm (http://www.tgvn.com.vn/Item/VN/BAICHU/2012/3/992C559CE19DE9E2/) Các chính sách quan trọng của chính quyền Putin-II Việc ông Putin trở lại điện Kremlin lần thứ ba không bất ngờ bởi bản lĩnh chính trị cũng như những dấu ấn thành công trong hai nhiệm kỳ Tổng thống trước của ông. Vậy nên điều khiến dư luận quan tâm hơn sau cuộc bầu cử lại là ông Putin sẽ làm gì sau khi giành thắng lợi? Có thể tìm được câu trả lời sớm qua các điểm nhấn về chính sách được ông đề cập tới trong các bài phát biểu và tuyên bố gần đây. Chống tham nhũng Đây là một trong nhiệm vụ cải cách lớn nhất của chính quyền Putin-II. Trên tờ Kommersant ngày 6/2 vừa qua, ông Putin viết việc chống tham nhũng nên là “động cơ quốc gia” và “Để chống nạn tham nhũng có hệ thống, cần phải tách bạch không chỉ chính quyền và tài sản mà còn quyền hành pháp với sự kiểm soát nó”. Kinh tế Ông Putin ủng hộ đa dạng hoá nền kinh tế Nga, giảm bớt lệ thuộc vào các nguồn tài nguyên năng lượng. Bên cạnh đó, ông đề xuất giảm sự can thiệp của nhà nước và điều chỉnh các chính sách kinh tế nhằm thu hút đầu tư nước ngoài nhiều hơn. Cải cách chính trị Vị Tổng thống Nga đắc cử lần thứ ba phát đi tín hiệu rằng, nước Nga có thể thực hiện cải cách chính trị dần dần, bao gồm những điều chỉnh đối với bầu cử hội đồng địa phương và thống đốc, cũng như đơn giản hoá thủ tục cấp phép thành lập các đảng nhỏ. Ông Putin cũng nhấn mạnh rằng nước Nga cần một chương trình phát triển ổn định kéo dài 10 năm và bất cứ cải cách chính trị nào cũng cần thực hiện trên cơ sở ổn định đất nước. Chính sách xã hội Ông Putin cam kết thúc đẩy phúc lợi xã hội Nga, đưa bình quân thu nhập GDP tính theo đầu người ở nước Nga từ 1.000 USD/người hiện nay lên 3.500 USD/người trong 8 năm tới, tạo ra khoảng 25 triệu việc làm cho tầng lớp trí thức và cung cấp nhà ở cho khoảng 60% các hộ gia đình Nga vào năm 2020. Ông Putin phản đối tăng tuổi về hưu và kêu gọi quan tâm hơn tới sức khỏe người dân cũng như đề xuất giảm lãi suất thanh toán thế chấp. Ông cũng vạch ra một kế hoạch phát triển nhân khẩu học dài hạn nhằm tăng dân số Nga lên 154 triệu người trong vòng 40 năm tới. Chính sách dân tộc Ông Putin ủng hộ một xã hội đa sắc tộc tại Nga và cam kết hỗ trợ tài chính cho khu vực bất ổn Bắc Kavkaz, đồng thời ủng hộ thống nhất dân tộc và cực lực phản đối bất cứ hình thức nào của chủ nghĩa ly khai, cực đoan hay khủng bố. Chính sách quân sự Ông Putin tin rằng nước Nga có thể duy trì cân bằng vũ khí hạt nhân nhằm đối phó với những thách thức toàn cầu và đảm bảo sự ổn định chiến lược của đất nước. Ông cũng kêu gọi Nga cần học cách đánh giá các mối đe doạ toàn cầu trước từ 30 đến 50 năm. Về vấn đề lá chắn phòng thủ tên lửa tại châu Âu của Mỹ, ông cảnh báo, phản ứng của Nga trước việc triển khai lá chắn này sẽ là “hiệu quả và không đối xứng”. Ông Putin tuyên bố “an ninh toàn cầu chỉ có thể đạt được thông qua sự hợp tác với Nga, thay vì tìm cách đẩy lùi hay làm suy yếu vị thế địa chính trị, hoặc gây phương hại cho nền quốc phòng của Nga”. Chính sách đối ngoại Ông Putin khẳng định “Nga sẽ chỉ được tôn trọng và được quan tâm khi mạnh mẽ và kiên định lập trường. Nói chung, Nga luôn có lợi thế khi thực hiện một chính sách ngoại giao độc lập, và Nga sẽ tiếp tục con đường này”. Nhà lãnhđạo Nga cũng ủng hộ một thế giới đa cực và vai trò lớn hơn của Liên hợp quốc, đồng thời phản đối “xuất khẩu dân chủ” của phương Tây cũng như can thiệp quân sự vào một quốc gia có chủ quyền. Trong bài viết cho tờ Moscovskie Novosti (Nga), ông Putin có quan điểm chống lại cuộc tấn công quân sự vào Iran và một “kịch bản Libya” ở Syria: “Nga sẽ không chịu sự chỉ đạo của bất kỳ ai khi xác định lập trường của nước mình với việc giải quyết những vấn đề quốc tế bức thiết nhất, chẳng hạn như về Syria và Iran”. Ông Putin tuyên bố quan hệ đối tác với các thành viên nhóm BRICS là định hướng ưu tiên của Nga. Về mối quan hệ với Trung Quốc, Nga cần đến một nước Trung Quốc thịnh vượng và ổn định, nhấn mạnh Mátxcơva và Bắc Kinh sẽ tiếp tục hỗ trợ nhau trong LHQ, BRICS, SCO, G-20. Về mối quan hệ với Mỹ, ông Putin sử dụng từ “liên minh” với tuyên bố “Nếu Nga và Mỹ đạt được bước đột phá mới về vấn đề lá chắn tên lửa, nó sẽ mở đường cho việc xây dựng một mô hình hợp tác mới giữa Nga và Mỹ - như một liên minh, trong nhiều vấn đề phức tạp và nhạy cảm khác”. Ông Putin đề cao chính sách “hướng Đông” trong đó đề cao vai trò của châu Á-Thái Bình Dương trong thế giới hiện đại và trong sự phát triển của nước Nga. Trên báo Moskovskiye Novosti, ông Putin viết “Trong những năm qua, việc hợp tác với các nước Mỹ Latinh, châu Á và châu Phi đang ngày càng trở thành trọng tâm của ngành ngoại giao Nga cũng như của cộng đồng kinh doanh Nga. Các khu vực này vẫn còn thiện chí chân thành đối với nước Nga”. Quốc Chính (tổng hợp) Ý kiến Ông Putin chiến thắng có nghĩa là người dân Nga đã bỏ phiếu cho sự tiếp tục đường lối mà ông đã thực hiện từ năm 2000, khi ông lần đầu tiên trở thành Tổng thống. Một yếu tố nữa là ông Putin đã thể hiện mình là nhà lãnh đạo của toàn dân chứ không phải chỉ là thủ lĩnh của các đảng phái hay tổ chức chính trị riêng rẽ như các ứng cử viên khác. Giáo sư Anatoly Voronhin, Viện nghiên cứu Viễn Đông-Liên bang Nga Nhiệm vụ quan trọng của ông Putin là phải trấn an đất nước. Hiện nay số người ủng hộ ông trên toàn nước Nga vẫn là số đông, hơn một nửa, nhưng cũng có một số người muốn có những điều mới mẻ, đòi hỏi sự thay đổi. Nhiệm vụ của ông Putin là cân bằng giữa 2 lực lượng có những mong muốn khác nhau này để giữ được sự ổn định chính trị. Ông Valeri Phiodorov, Tổng giám đốc Trung tâm nghiên cứu dư luận xã hội toàn Nga Ông Putin luôn dành sự quan tâm cho phát triển quan hệ hữu nghị Nga-Việt, thúc đẩy quan hệ đối tác chiến lược và tăng cường hợp tác cùng có lợi giữa 2 nước. Khi sang thăm chính thức Việt Nam tháng 3/2001, Tổng thống Putin đã ký văn bản thiết lập quan hệ đối tác chiến lược giữa 2 nước; trong chuyến thăm Việt Nam lần thứ 2 tháng 11/2006, Tổng thống Putin đề nghị 2 nước đề ra các nhiệm vụ ưu tiên hàng năm để thực thi hiệu quả quan hệ đối tác chiến lược ấy… Ông Putin thắng cử sẽ có lợi cho quan hệ hữu nghị, hợp tác Việt - Nga và phát triển của Việt Nam. Bùi Đình Dĩnh, Nguyên Đại sứ Việt Nam tại Liên bang Nga Fox News: Chính quyền của Tổng thống Mỹ Barack Obama rất có thể một lần nữa phải cài đặt lại mối quan hệ vốn đã được cài đặt lại với Nga. Nước Nga, dưới sự lãnh đạo sắp tới của ông Putin, cũng sẽ tiếp tục chống các nỗ lực của Mỹ muốn thiết lập hệ thống phòng thủ chống tên lửa tại châu Âu. Bloomberg: Chiến thắng của ông Vladimir Putin hứa hẹn sự ổn định và phục hồi thị trường tài chính trong nước. Các nhà đầu tư nước ngoài mong đợi một dòng vốn lớn hơn nhiều sẽ chảy vào Nga. Q.M (Tổng hợp)