Phong trào không liên kết (Non-Aligned Movement, gọi tắt là NAM) được thành lập vào tháng 9-1961, tại Bê-ô-grát (Nam Tư cũ) với tôn chỉ mục đích hoạt động là
đấu tranh cho quyền tự quyết của các dân tộc, chống chủ nghĩa đế quốc,
thủ tiêu chủ nghĩa thực dân cũ và thực dân mới, theo năm nguyên tắc chỉ
đạo: hoà bình, độc lập, phát triển, không liên kết và không tham gia
khối, nhóm quân sự, chính trị nào.
Với
bề dày lịch sử 50 năm tồn tại và phát triển, NAM trở thành một phong
trào quốc tế ngày càng lớn mạnh, khẳng định vai trò và ảnh hưởng quốc tế
sâu rộng trong nỗ lực đấu tranh cho mục tiêu hòa bình, độc lập dân tộc,
dân chủ và tiến bộ xã hội. Việc kết nạp hai nước Phi-gi và
A-déc-bai-dan làm thành viên mới tại hội nghị lần này, đã
nâng tổng số thành viên của NAM từ 25 thành viên sáng lập lên 120 thành
viên (tổ chức có số thành viên đông thứ hai trên thế giới, chỉ đứng sau
Liên hợp quốc, chiếm trên 50% dân số thế giới).
Trong bối cảnh quốc tế hiện nay, ý nghĩa của NAM
càng trở nên có giá trị hơn, bởi đây là diễn đàn rộng lớn để các nước
cùng bàn luận các mục tiêu cao cả về hòa bình, độc lập dân tộc, hợp tác
phát triển, tiến bộ và công bằng xã hội, tiến tới xây dựng các quan hệ
quốc tế công bằng, lành mạnh, tôn trọng chủ quyền quốc gia, không có sự
can thiệp, áp đặt của bên ngoài, dựa trên cơ sở phát huy những nguyên
tắc cơ bản của Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế.
"Chia sẻ tầm nhìn về các đóng góp của NAM trong 50 năm tiếp theo"
Với chủ đề trên, các
đoàn đại biểu đại diện cho các nước thành viên NAM, các nước quan sát
viên và các tổ chức quốc tế, đã tổng kết 50 năm hoạt động của NAM và đề
ra những định hướng cho NAM trong thời gian tới; đề xuất các biện pháp
nhằm tăng cường vai trò, vị trí của NAM trong việc tham gia giải quyết
các vấn đề toàn cầu, như khủng hoảng năng lượng, khủng
hoảng tài chính, an ninh lương thực, biến đổi khí hậu, dịch bệnh, làn
sóng di cư và giải trừ quân bị; bảo vệ lợi
ích chính đáng của các nước không liên kết đang phát triển, đồng thời
thúc đẩy giải quyết hòa bình các cuộc xung đột trên thế giới.
Tổng
thống In-đô-nê-xi-a Xu-xi-lô Bam-bang Yu-đô-yô-nô (Susilo Bambang
Yudhoyono) đã kêu gọi giải giáp vũ trang hoàn toàn và khuyến khích các
nước “giải quyết các tranh chấp, xung đột thông qua đối thoại, đàm phán
và các biện pháp hòa bình khác”. Ông Xu-xi-lô tuyên bố, NAM đã thay đổi
dòng chảy của lịch sử trong thế kỷ XX và sẽ là lực lượng thúc đẩy ổn
định, hòa bình trong những thập niên tới; đồng thời nêu rõ các thách
thức mà cộng đồng quốc tế đang phải đối mặt đó là: sự mất cân bằng kinh
tế, các điểm nóng xung đột, cạnh tranh nguồn tài nguyên, khủng bố, xung
đột tôn giáo.
Ông
Xu-xi-lô cũng nhấn mạnh, với tiềm lực của 120 nước thành viên như hiện
nay, NAM sẽ có sức mạnh to lớn hơn nữa trong việc thúc đẩy hòa bình,
công lý và thịnh vượng trên toàn thế giới trong thế kỷ XXI; đồng thời
bày tỏ hy vọng, NAM sẽ tiếp tục trở thành một diễn đàn chính sách đối
ngoại đa phương để xây dựng tình đoàn kết giữa các nước đang phát triển,
bởi hiện tại, gần 60% thành viên của Liên hợp quốc là thành viên của
NAM.
Tổng
Thư ký Liên hợp quốc Ban Ki-mun (Ban Ki-Moon) cũng đã gửi thông điệp
tới NAM-16, kêu gọi 120 nước thành viên NAM phối hợp với các nước thành
viên Liên hợp quốc hành động khẩn cấp để chống các mối đe dọa từ biến
đổi khí hậu. Ông Ban Ki-mun nhấn mạnh: việc chống biến đổi khí hậu, xây
dựng một thế giới an toàn hơn và xóa đói nghèo là 3 lĩnh vực mà hành
động chung giữa Liên hợp quốc và NAM có tầm quan trọng thiết yếu, trong
đó, các mối đe dọa xuất phát từ biến đổi khí hậu đang cần có những hành
động phối hợp toàn cầu. Các chính phủ cần thực hiện đầy đủ những thỏa
thuận mà các nhà lãnh đạo cấp cao 190 nước đã đạt được tại hội nghị
Can-cun về biến đổi khí hậu, bao gồm tài trợ chống biến đổi khí hậu,
thích nghi với biến đổi khí hậu, bảo vệ rừng và công nghệ xanh.
Ông
Ban Ki-mun cũng kêu gọi các nước nỗ lực đẩy nhanh cắt giảm khí thải gây
hiệu ứng nhà kính, đồng thời khẳng định Liên hợp quốc luôn sẵn sàng hỗ
trợ những nỗ lực này, đặc biệt trong các lĩnh vực tiếp cận nguồn năng
lượng, nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn năng lượng sạch. Ông
ca ngợi các nỗ lực của NAM xây dựng một thế giới an toàn hơn thông qua
phản ứng nhanh trước các cuộc khủng hoảng đang nổi lên và kêu gọi tăng
cường hợp tác toàn cầu để phát triển.
“Tuyên bố chung Kỷ niệm Ba-li” - tăng cường vai trò của NAM
Kết
thúc Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao lần thứ 16 của NAM, Ngoại trưởng các
nước thành viên đã ra “Tuyên bố chung Kỷ niệm Ba-li” để bày tỏ lòng tôn
kính đối với những người sáng lập NAM và các cựu lãnh đạo của các quốc
gia thành viên; thông qua Văn kiện Hội nghị, Tuyên bố kỷ niệm 50 năm
thành lập NAM và Tuyên bố về vấn đề người tỵ nạn Pa-le-xtin (Palestin).
Trong
Tuyên bố Ba-li, các ngoại trưởng đã nhấn mạnh đến sự cần thiết phải
tăng cường vai trò của NAM như một động lực chính trong giải quyết các
vấn đề quốc tế mà các nước thành viên cùng quan tâm. Tuyên bố khẳng
định: NAM cần tập trung vào những vấn đề giúp tăng cường đoàn kết, giải
quyết các vấn đề toàn cầu bằng việc củng cố hơn nữa quan điểm chung giữa
các nước thành viên. Ngoại trưởng các nước thành viên cũng cam kết tăng
cường các hoạt động tập thể của NAM, tăng cường vai trò lãnh đạo của
phong trào này trong việc bảo vệ và thúc đẩy lợi ích của các nước đang
phát triển.
Tuyên
bố chung đưa ra một loạt mục tiêu và nguyên tắc mà NAM sẽ xúc tiến
trong tương lai, trong đó có mục tiêu hướng tới một thế giới an toàn
hơn, tạo ra một thế giới đa cực, loại bỏ các biện pháp trừng phạt đơn
phương được áp đặt lên bất cứ quốc gia thành viên nào của NAM, phản đối
mọi hành động nhằm làm thay đổi các chính phủ một cách vi hiến hoặc
những âm mưu thay đổi chế độ. Tuyên bố cũng khẳng định sự ủng hộ quyền
tự do của nhân dân Pa-le-xtin, phát triển sâu rộng hợp tác Nam - Nam và
tăng cường sự phối hợp với Nhóm các nước đang phát triển G-7 và Trung
Quốc, đấu tranh chống khủng bố và tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia.
Văn
kiện dày 127 trang được thông qua tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao lần
thứ 16 của NAM đã phản ánh tầm nhìn và vị thế chung của Phong trào
Không liên kết, đồng thời là thông điệp mạnh mẽ của hội nghị khẳng định
NAM cần tiếp tục thúc đẩy các nỗ lực cải cách Liên hợp quốc cũng như hệ
thống kinh tế và tài chính toàn cầu. Văn kiện này cùng với Tuyên bố Kỷ
niệm 50 năm thành lập NAM, cũng đưa ra các biện pháp giải quyết những
thách thức nổi lên trong thế kỷ XXI, đồng thời kêu gọi tăng cường hợp
tác quốc tế trong những vấn đề mà từng quốc gia đơn lẻ không thể tự giải
quyết. Dự kiến, Hội nghị Cấp cao lần thứ 16 của NAM sẽ được tổ chức tại
thủ đô Tê-hê-ran (Tehran) của I-ran vào năm sau.
Việt Nam với Phong trào không liên kết
Việt Nam đặc biệt coi trọng quan hệ với Phong trào Không liên kết. Năm 2009, khi tham dự Hội nghị cấp cao lần thứ 15 của NAM được tổ chức tại Sam En-sếch (Sharm el-Sheikh, Ai Cập), Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đã khẳng định: "Phong trào là một trong những lực lượng hòa bình lớn nhất của thời đại".
Phát
biểu tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao NAM-16, Thứ trưởng Thường trực
Phạm Bình Minh đã nêu bật ý nghĩa lịch sử của NAM trong 50 năm qua với
vai trò là một tập hợp lực lượng chính trị không thể thiếu của các nước
đang phát triển, bảo vệ các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế,
Hiến chương Liên hợp quốc, đoàn kết chống lại các chính sách cường
quyền, phấn đấu xây dựng các mối quan hệ quốc tế công bằng, bình đẳng và
tăng cường quan hệ hợp tác hữu nghị giữa các nước thành viên.
Thứ
trưởng cho rằng, NAM cần tiếp tục giữ vững các nguyên tắc cơ bản vốn
được coi là kim chỉ nam hoạt động trong suốt 50 năm qua, đặc biệt là
nguyên tắc tôn trọng độc lập, chủ quyền của các quốc gia. Phong trào
cũng cần nâng cao vai trò và tăng cường đoàn kết để chủ động xử lý các
thách thức toàn cầu hiện nay, đồng thời thúc đẩy cải tổ Liên hợp quốc,
thực hiện các Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ và tham gia giải quyết
các điểm nóng thông qua các biện pháp hòa bình, góp phần tích cực duy
trì hòa bình và an ninh quốc tế, vì sự phát triển bền vững và phồn vinh
của các dân tộc. NAM cần có lập trường thống nhất và mạnh mẽ hơn chống
lại các hành vi can thiệp vào công việc nội bộ của các nước dưới chiêu
bài dân chủ, nhân quyền hay đơn phương áp đặt các biện pháp bao vây, cấm
vận đối với một số nước thành viên của Phong trào.
Thứ
trưởng Phạm Bình Minh cũng khẳng định, xuyên suốt sự nghiệp đấu tranh
giải phóng dân tộc cũng như trong công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước 25 năm qua, Việt Nam luôn tích cực tham gia vào
các hoạt động của NAM, đồng thời đã có nhiều đóng góp quan trọng vào
việc xây dựng các văn kiện cũng như các khuyến nghị cụ thể nhằm góp phần
nâng cao vai trò của Phong trào. Với việc thực hiện chính sách đối
ngoại độc lập, tự chủ; đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ quốc tế; chủ
động, tích cực hội nhập quốc tế; là một thành viên tích cực, có trách
nhiệm của cộng đồng quốc tế, Việt Nam sẽ có những đóng góp thiết thực
hơn nữa cho các mục tiêu cao cả của NAM, nhằm xây dựng một thế giới hòa
bình và thịnh vượng.
Bên
lề Hội nghị, Thứ trưởng Thường trực Phạm Bình Minh đã có các cuộc trao
đổi với Trưởng đoàn các nước Cu-ba, Vê-nê-xu-ê-la, Lào, Căm-pu-chia, Ấn
Độ, Bê-la-rút, Xri Lan-ca, En Xan-va-đo, Cô-lôm-bi-a, Ca-dắc-xtan, Niu
Di-lân, Bu-tan, Xlô-vê-ni-a để thảo luận về các nội dung của Hội nghị
cũng như các biện pháp thúc đẩy quan hệ hợp tác song phương./.
|
Năm 1955, Việt Nam đã tham dự Hội nghị Á - Phi ở Băng-đung (In-đô-nê-xi-a). Tại
hội nghị, Việt Nam đã tích cực thúc đẩy tình đoàn kết giữa các nước mới
giành độc lập, góp phần xác lập những nguyên tắc cơ bản, sau này trở
thành các nguyên tắc chỉ đạo cho hoạt động của NAM.
Từ
năm 1970 đến năm 1973, Chính phủ Cách mạng Lâm thời miền Nam Việt Nam
là quan sát viên tại Hội nghị Giooc-giơ-thao (Georgetown), được tổ chức ở
Guy-a-na (năm 1972); và làm thành viên Phong trào tại Hội nghị cấp cao
lần thứ 4 được tổ chức tại An-giê-ri (năm 1973).
Năm
1976, nước Việt Nam thống nhất chính thức gia nhập Phong trào tại Hội
nghị cấp cao lần thứ năm, được tổ chức tại Cô-lôm-bô, Xri Lan-ca. Từ khi
tham gia, Việt Nam đã tham dự tất cả các Hội nghị Cấp cao và Hội nghị
Ngoại trưởng, phối hợp chặt chẽ với các lực lượng tích cực tăng cường
đoàn kết, đề cao vai trò của Phong trào, nỗ lực đấu tranh cho mục tiêu
hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.
|
