Thế
giới quan của ông Tập Cận Bình, cách thức ông quản lý chính sách đối
ngoại và sự khác biệt về phong cách của ông Tập so với Chủ tịch Hồ Cẩm
Đào được cho là ba yếu tố sẽ quyết định các mối quan hệ của Trung Quốc với thế giới trong thập kỷ tới.
Các
nhà lãnh đạo Trung Quốc tiếp cận quyền lực theo cách rất khác so với
các nhà lãnh đạo chính trị tại Mỹ. Các chính trị gia Mỹ phải quảng bá
những ý tưởng và giá trị của họ với các cử tri. Các nhà lãnh đạo Trung
Quốc không cần trực tiếp thông báo cho truyền thông và công luận về bất
kỳ điều gì, kể cả các quan điểm chính sách đối ngoại của họ. Phong cách
lãnh đạo của ông Tập Cận Bình dường như sẽ tiếp tục truyền thống của
những người tiền nhiệm. Tuy nhiên, quan điểm và thế giới quan của ông
chắc chắn sẽ khác so với ông Hồ Cẩm Đào.
Ông
Tập Cận Bình thuộc về một thế hệ lớn lên và được đào tạo chủ yếu trong
kỷ nguyên đổi mới của Trung Quốc, có ảnh hưởng quyết định đến cuộc sống
của họ. Trung Quốc đã tự mở cửa với thế giới vào năm 1978, khi ông Tập
Cận Bình là thanh niên, nóng lòng muốn tìm hiểu thế giới bên ngoài Trung
Quốc. Ông thuộc về một thế hệ có cảm hứng từ cách tiếp cận thực tế của
nhà lãnh đạo Đặng Tiểu Bình để phá vỡ những bức tường mà những người
cánh tả cực đoan đã xây dựng xung quanh Trung Quốc, và là thế hệ tin
rằng tri thức có thể thay đổi số phận của quốc gia và người dân của họ.
Khi
thế hệ này lên nắm quyền lãnh đạo, họ sẽ đưa niềm đam mê cũng như sự tò
mò về tri thức và đổi mới vào công việc thực tế. Các thành viên của thế
hệ này muốn học hỏi từ thế giới rộng lớn hơn khi họ tìm cách thúc đẩy
các lợi ích quốc gia của Trung Quốc tại nước ngoài và khuyến khích sự
thay đổi dần dần tại Trung Quốc.
Ông
Tập Cận Bình có thể xử lý những vấn đề gai góc nhất của ngoại giao
Trung Quốc, nhất là quan hệ Trung-Mỹ, một cách thực tế và linh hoạt hơn
so với những năm gần đây. Chuyến thăm Mỹ của ông Tập Cận Bình hồi tháng
2/2012 được đông đảo mọi người trên thế giới coi là phần tiếp theo
chuyến thăm Mỹ của ông Đặng Tiểu Bình hồi tháng 1/1979. Ông Tập Cận Bình
đã hội đàm với Tổng thống Barack Obama và thăm Lầu Năm Góc, phát biểu
và thăm những người bạn cũ thời ông sống tại Iowa một thời gian ngắn khi
còn là thanh niên.
Điều
quan trọng nhất là thay vì dành nhiều thời gian để thảo luận các chủ đề
chính trị và chiến lược, ông Tập Cận Bình đã nói thẳng thắn và mạnh mẽ
về thực trạng hiện nay của quan hệ Trung-Mỹ. Ông Tập Cận Bình tuyên bố
rằng "Thái Bình Dương đủ rộng cho cả Trung Quốc và Mỹ". Mặc dù không hài
lòng với việc Mỹ chuyển trục chiến lược sang châu Á, nhưng ông Tập Cận
Bình vẫn điềm tĩnh và nhấn mạnh "không ai có thể dựa quá nhiều vào sức
mạnh quân sự trong các hoạt động ngoại giao tại châu Á-Thái Bình
Dương".
Tương
tự, ông Tập Cận Bình đã tìm cách tránh tranh luận về các vấn đề nhân
quyền, chỉ nói một cách đơn giản "sẽ không có tốt nhất, mà chỉ có tốt
hơn". Ông Tập đã tìm cách bày tỏ rằng cho dù có bao nhiêu câu hỏi, luận
cứ và cả xung đột tiềm tàng giữa Trung Quốc và Mỹ, các nhà lãnh đạo hai
nước nên giải quyết chúng với một thái độ hợp tác và chân thành. Các nhà
lãnh đạo không nên quá chú ý tới các chi tiết và nghi ngờ các động cơ
của đối tác để khỏi mất tầm nhìn về một bức tranh lớn hơn.
Sự
tự tin của ông Tập Cận Bình còn được thể hiện ở chính trường trong
nước. Thế hệ của ông chắc chắn cải cách hơn các thế hệ trước đây. Trên
thực tế, cũng có thể nói ông Tập Cận Bình là một người dân tộc chủ
nghĩa, mơ ước biến Trung Quốc thành một quốc gia hùng mạnh và phồn vinh
hơn. Các nhà lãnh đạo mới của Trung Quốc mong muốn được thế giới tung
hô, nhưng họ còn muốn được hoan hô ở trong nước hơn.
Giống
như các nhà lãnh đạo trước của Trung Quốc, ông Tập Cận Bình tin rằng
thế giới sẽ tôn trọng quyền giải quyết các vấn đề nội bộ của Bắc Kinh.
Vì thế, ông sẽ chứng tỏ sức mạnh ngoại giao nếu Trung Quốc bị thách thức
trong các lĩnh vực quan tâm cốt lõi. Ông Tập Cận Bình biết rằng thế
giới không chỉ kỳ vọng một Trung Quốc tốt đẹp hơn, mà còn là một Trung
Quốc cam kết xây dựng thế giới tốt đẹp hơn. Ông Tập Cận Bình sẽ là một
nhà lãnh đạo cứng cỏi và minh mẫn, nhưng hiểu thế giới một cách thực
dụng và biết hợp tác tốt với các đối tác nước ngoài của ông. Ông Tập Cận
Bình có thể mang lại một cuộc cách mạng cho ngành ngoại giao Trung
Quốc.
Zhu Feng, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, Đại học Bắc Kinh, Trung Quốc. Bài viết được đăng trên Project syndicate
