THÔNG TẤN XÃ VIỆT NAM
Tài liệu tham khảo đặc biệt
Thứ Tư, ngày 7/11/2012
TTXVN (Hồng Công 4/11)
Theo báo mạng Asia Times Online số
ra ngày 27/10, hoạt động thực tế ảnh hưởng đến quan hệ Trung – Mỹ tuần
qua không phải là việc chĩa mũi nhọn có thể đoán trước được vào Trung
Quốc trong vòng tranh luận thứ ba giữa Tổng thống Mỹ Barack Obama và “kẻ
thách thức” của Đảng Cộng hòa Mitt Romney tại Florida vào ngày 22/10
vừa qua, mà là chuyến thăm đồng thời ít được chú ý tới châu Á của một
nhóm các nhà ngoại giao có ảnh hưởng đã nghỉ hưu của Mỹ.
Trong bài phân tích trên Asia Times Online, tác
giả Peter Lee cho biết nhóm các nhà ngoại giao thuộc cả hai đảng Dân chủ
và Cộng hòa bao gồm Richard Armitage, Stephen Hadley, James Steinberg
và Joseph Nye mang theo một nhiệm vụ rõ ràng. Với sự đồng ý của Ngoại
trưởng Mỹ Hillary Rodham Clinton về việc đóng vai trò là một đoàn đại
biểu bán chính thức, các quan chức phụ trách những vấn đề châu Á này
được cho là sẽ phải thuyết phục về chính sách của Chính quyền Obama đối
với châu Á – vấn đề đóng quân, ngoại giao và sự khởi đầu kinh tế cũng
như sự chú ý chiến lược – có thể mang lại sự cam kết ngoại giao hiệu quả
với nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Trung Hoa, chứ không chỉ tạo ra
những sự đe dọa và giận dữ đối với người Trung Quốc.
Nhiệm vụ của nhóm người này có thể là bất khả thi
“ điều có thể giải thích vì sao nó được thực hiện bởi một nhóm những
người đã nghỉ hưu mà khôngphải là các quan chức chính phủ nhạy cảm.
Trung Quốc không hề muốn ủng hộ mong muốn của Mỹ để trở thành nhà trung
gian trung thực không thể thiếu và duy nhất tại khu vực. Bắc Kinh muốn
trừng phạt Mỹ vì sự hiện diện của Oasinhtơn tại khu vực, điều được xem
như không gì khác ngoài sự chống phá Trung Quốc.
Đây là khoảng thời gian căng thẳng cho sự hiện
diện của Mỹ. Trung Quốc đang dò xét chiến lược của Mỹ theo một cách
không mong đợi: để yên cho Mỹ và tấn công có lựa chọn vào đồng minh của
Mỹ là Nhật Bản với vấn đề tranh chấp quần đảo Điếu Ngư/Senkaku. Đây là
một tình huống mà Mỹ dường như không dự đoán được.
Hồi cuối tháng 9 vừa qua, trong một buổi phỏng
vấn dài với cộng sự kỳ cựu Mike Chinoy tại Đại học Trung tâm Đông Á Nam
California, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ Kurt Campbell đã nhận định sự hiện
diện là một miếng đòn khôn khéo trong nghệ thuật của Mỹ.
Campbell phụ trách Nhật Bản. Ông được đưa lên vị
trí trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách Đông Á – và chuyến thăm sau đó của
James Steinberg – phụ trách Trung Quốc của Bộ Ngoại giao Mỹ – được xem
là một biểu hiện của sự chuyển hướng quan trọng trong chiến lược của
Chính quyền Obama khi nghĩ về việc đối mặt với Trung Quốc.
Trung Quốc không còn được nhìn nhận tích cực là
một cường quốc đang nổi, một quốc gia mà cuộc cách mạng dân chủ tự do có
thể làm chệch hướng sự tăng trưởng kinh tế dễ dàng, cho dù có sự chậm
trễ trong một số năm. Sự thất vọng nhiều mặt từ biến đổi khí hậu tới Bắc
Triều Tiên cho đến việc định giá tiền tệ đã thuyết phục Chính quyền
Obama rằng vì những mục tiêu thực tế, Trung Quốc đã được xem là một quốc
gia độc đoán với giới tinh hoa cứng nhắc về mặt pháp lý đối với Mỹ và
các mong muốn của Mỹ.
Nói cách khác, đối phó với Trung Quốc không phải
là vấn đề gây thu hút về lợi ích chung, thay vào đó nó đòi hỏi kế sách
“cây gậy và củ cà rốt”.
Trong cuộc phỏng vấn hồi tháng 9, Campbell đã
miêu tả sự hiện diện của Mỹ là có lợi cho cả Trung Quốc và thế giới,
trong một tái khẳng định, bằng giọng nam trầm. Campbell làm rõ ràng rằng
các nước láng giềng đang lo lắng của Trung Quốc sẽ hoan nghênh việc Mỹ
“trở lại châu Á”. Nhà ngoại giao này cũng đưa ra những lời khẳng định
phần nào gây tranh cãi hơn rằng sự chuyển hướng của Mỹ được thiết kế
tính tới điều tốt đẹp cho Trung Quốc, rằng việc đa phương hóa các tranh
chấp lãnh thổ song phương của Trung Quốc với các nước trong Hiệp hội các
quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) là một sáng kiến để chia sẻ gánh nặng với
Bắc Kinh, rằng việc Mỹ nối lại quan hệ với Mianma không liên quan đến
Trung Quốc, và Học thuyết “Tác chiến trên không – trên biển”, kế hoạch
về trận quyết tử chống lại Trung Quốc, chỉ đơn giản là một biểu hiện của
sự bực tức tự nhiên của Hải quân Mỹ trong “thế kỷ trước”.
về các vấn đề khó xử trong “tranh chấp chủ quyền”
– xung đột giữa Trung Quốc với các nước láng giềng đã bị kích động bởi
sự hiện diện của Mỹ – Campbell hy vọng rằng các nhà lãnh đạo của Trung
Quốc nhận ra tầm quan trọng của việc duy trì mối quan hệ tốt với Mỹ và
do đó sẽ có cái nhìn vượt ra ngoài sự khó chịu hiện tại.
Như ông Campbell đã nói: “Chúng tôi có cảm giác
Chủ tịch sắp tới của Trung Quốc Tập Cận Bình là một người cam kết tiếp
tục một mối quan hệ mạnh mẽ giữa Trung Quốc và Mỹ… [Thủ tướng tương Ịai]
Lý Khắc Cường … cũng rất rõ ràng về quyết tâm giữ cho quan hệ Mỹ-Trung ở
trong một tiến trình ổn định … Vì vậy, tôi nghĩ chúng tôi có thể tự tin
rằng các nhà lãnh đạo sẽ hành động phù hợp… Chúng tôi suy nghĩ một cách
sâu sắc cho lợi ích của Trung Quốc trong việc duy trì một mối quan hệ
tốt với Mỹ … và chúng tôi nghĩ những cái đầu lạnh có thể sẽ có giá trị
với cách nhìn nhận đó trong chu kỳ lãnh đạo tiếp theo [có thể được tiến
hành trong tháng 11...]”.
Campbell có một sự tự tin rằng các nhà lãnh đạo Trung Quốc sẽ xem việc cố gắng ngang hàng với Mỹ là điều vô lý.
Dường như là sự tự do hành động của Trung Quốc sẽ
bị hạn chế bởi thực tế rằng sự huênh hoang công khai của Trung Quốc có
thể phản tác dụng, khiến các đồng minh gần hơn với Mỹ, cô lập Trung Quốc
hơn và củng cố cho sự hiện diện của Mỹ.
Một kế hoạch hoàn hảo?… Không.
Tác giả Peter Lee nhấn mạnh: “Tôi không tin rằng
Campbell và nhóm của ông tính đến sự thích nghi của Trung Quốc với một
loạt hành động khiêu khích về tranh chấp biển đảo của Việt Nam,
Phipíppin và Nhật Bản, hay quyết tâm của Trung Quốc về lập trường chống
lại những gì mà nước này coi là một cuộc diễn tập rõ ràng của Mỹ về sự
ngăn chặn.
Học được bài học về sự thông thạo của phương Tây
trong ngoại giao và thương mại quốc tế trong vụ bắt giữ nhục nhã thuyền
trưởng Chiêm Kỳ Hùng và các tranh chấp quần đảo Điếu Ngư/Senkaku trong
năm 2010, Trung Quốc chuyển sang chiến lược sử dụng các cuộc biểu tình
rầm rộ và tẩy chay trong nước để tạo ra sức ép kinh tế chính trị đối với
Nhật Bản.
Như một dấu hiệu cho thấy cách giải quyết của
Trung Quốc trong vấn đề này, nên nhớ rằng việc Chính phủ Nhật Bản mua
lại quần đảo Senkaku được hiểu phần lớn là hành động hòa giải, để ngăn
nhân vật bài Trung Quốc Shintara Ishihara mua các đảo và sử dụng chúng
vào các hành động khiêu khích liên tiếp chống lại Trung Quốc.
Ở điểm này, có lẽ xét thấy rằng Chính quyền Obama
đã mong muốn xảy ra một cuộc xung đột nóng của Trung Quốc ở thời điểm
giữa cuộc chạy đua tranh chức tổng thống Mỹ, Trung Quốc đã quyết định
nắm hành động mua đảo và thúc đẩy sự giận giữ của dân chúng để “đo” sự
khắc nghiệt nếu trừng phạt lợi ích của Nhật Bản tại Trung Quốc, trong
khi tránh sử dụng các hành động chính thức có thể được hiểu như là xâm
lược quân sự hay kinh tế chống lại Nhật Bản hoặc cơ chế tự do thương mại
trên thế giới.
Tại Bộ Ngoại giao Trung Quốc, vấn đề Điếu Ngư
chiếm toàn bộ thời gian. Chính quyền cho thấy rõ ràng rằng họ sẽ không
lùi bước về vấn đề này, không màng đến việc những người nước ngoài có
thể nói về các thiệt hại cho vị thế ở khu vực, nền kinh tế hay tương lai
của Trung Quốc như là con gấu trúc có quyền lực mềm được yêu quý, vuốt
ve của thế giới.
Những sự đối đầu kinh tế đó, trong khi gây thiệt
hại cho quyền lợi của Trung Quốc, chắc chắn cũng không được Nhật Bản
hoan nghênh. Trong một nền kinh tế nói chung ảm đạm, không thể loại trừ
yếu tố về Điếu Ngư/Senkaku khỏi các vấn đề đầu tư và thương mại quốc tế
khác.
Tuy nhiên, trong tháng 9, xuất khẩu của Nhật Bản
sang Trung Quốc giảm 14,3% so với cùng kỳ năm ngoái, góp phần (cùng với
sự sụt giảm thảm hại trong xuất khẩu sang Khu vực đồng euro) tạo nên
tháng thâm hụt thương mại thứ hai của Nhật Bản trong 30 năm qua. Các nhà
sản xuất Nhật Bản được cho là đang xem xét lại việc đầu tư vào Trung
Quốc, với lý do dễ hiểu; thời gian sẽ cho biết liệu điều này có hại cho
Trung Quốc hay không, hay chỉ đơn giản là mở ra cơ hội cho các đối thủ
cạnh tranh không phải người Nhật. Trong bất kỳ trường hợp nào, tranh cãi
quyết liệt về chủ quyền quần đảo Điếu Ngư/Senkaku không phải là tin tài
chính tốt đối với các tập đoàn Nhật Bản.
Vào năm 2012, với phong trào trong nước được lập
kế hoạch cẩn thận nhằm chống lại Nhật Bản, Trung Quốc đã xếp Mỹ vào vị
thế gã khổng lồ vô dụng không được chào đón, không thể mang sức mạnh
quân sự, uy tín hoặc sự thống trị của mình trong các tổ chức tài chính
và đối ngoại đa phương quan trọng để chống đỡ nhân danh Nhật Bản.
Vì vậy, liên đoàn siêu anh hùng gồm các nhà ngoại
giao đã nghỉ hưu được triệu tập từ các cơ quan tư vấn và cơ quan nhà
nước để bay tới Tôkyô và Bắc Kinh. Nhóm này bao gồm hai thành viên đảng
Cộng hòa: Richard Armitage, Thứ trưởng Ngoại giao dưới thời George w.
Bush và một trợ lý thân thiết của cựu Ngoại trưởng và Chủ tịch Hội đồng
tham mưu trưởng liên quân Colin Powell, và Stephen Hadley, một quan chức
khác dưới thời Chính quyền Bush, nhưng có xu hướng tân bảo thủ hơn và
được ca ngợi với tư cách một cố vấn thân cận của Mitt Romney về các vấn
đề đối ngoại. Hai thành viên đảng Dân chủ là James Steinberg, cựu Thứ
trưởng Ngoại giao phụ trách vấn đề Trung Quốc của Chính quyền Obama và
Joseph Nye, cố vấn tự do và là người đưa ra khái niệm “quyền lực mềm”.
Tại Tôkyô, nhiệm vụ của họ là tư vấn cho Chính
phủ Nhật Bản rằng sẽ không có sự thay đổi từ phía Mỹ về các vấn đề Trung
Quốc ngay cả khi Romney được bầu làm tổng thống. Kể từ khi Romney cam
kết cứng rắn hơn với Trung Quốc so với Tổng thống Obama, có thể giả định
mục đích của các đoàn đại biểu lưỡng đảng là để truyền đạt tới Chính
phủ Nhật Bản rằng họ không nên mong đợi bất kỳ sự nâng cấp nào trong
việc ủng hộ quân sự hay ngoại giao của Mỹ cho Nhật Bản về vấn đề Senkaku
nếu ông Romney trở thành Tống thống.
Nhóm này cũng có thể chuyển thông điệp cho Chủ
tịch Đảng Dân chủ Tự do Nhật Bản Shinzo Abe. Do chính phủ của Thủ tướng
Yoshihiko Noda cho thấy một tỷ lệ ủng hộ chỉ là 18%, Abe – người đã đổ
dầu vào lửa cho vấn đề Senkaku với chuyến thăm mới đây tới đền Yasukuni –
có một cơ hội tốt để trở thành thủ tướng một lần nữa vào mùa Hè tới,
nếu không nói là sớm hơn.
Armitage đã cung cấp một thông tin thú vị – và
đối với Nhật Bản, không phải là quá tích cực – về vấn đề Senkaku trong
một cuộc phỏng vấn với Thời báo Nhật Bản hồi đầu tháng 10, ám chỉ rằng
Chính phủ Mỹ, khi có cơ hội đã không xem xét tuyên bố của Nhật Bản một
cách quá nghiêm túc:
Theo Armitage, Mỹ đã quyết định không đứng về
phía nào trong vấn đề này sau khi đảo Okinawa được trả lại cho Nhật Bản
kiểm soát vào năm 1972, khi Oasinhtơn được cả Trung Quốc đại lục và Đài
Loan vào thời điểm đó yêu cầu không công nhận chủ quyền của Nhật Bản đối
với các đảo nhỏ.
Đoàn đại biểu cũng có nhiệm vụ giải quyết vấn đề
sự giận dữ trở lại tại Okinawa về sự hiện diện quân sự của Mỹ – một điểm
tựa mà sự hiện diện của Mỹ phụ thuộc vào đó – do sự phẫn nộ về vụ lính
Mỹ cưỡng bức tập thể một cô gái tại Okinawa, phản đối với việc triển
khai máy bay Osprey, và sự giận dữ đang chờ nổ tung về lời hứa tái bố
trí lực lượng Mỹ làm nổi bật cái giá chính trị trong thế giới thực của
một nước cờ chiến lược mỹ miều, mặc nhiên công nhận rằng chỉ Trung Quốc
mới phải chịu những phí tổn thực sự trong một quan điểm về trò chơi được
mất ngang nhau với Mỹ.
Trung Quốc đã nói rõ ràng rằng họ không có tâm
trạng nào chào đón Mỹ tới thăm vì vấn đề Điếu Ngư/Senkaku, chắc chắn
không phải dưới các hình thức của một phái đoàn bán chính thức.
Ngày 22/10, Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố:
Đoàn đại biểu được Hiệp hội các vấn đề đối ngoại
mời Ông Stephen Hadley, cố vấn Hội đồng An ninh Quốc gia dưới thời chính
quyền tổng thống trước, và các cựu quan chức chính phủ khác sẽ thăm
Trung Quốc từ ngày 22 – 24/10 để trao đổi quan điểm về quan hệ Trung-Mỹ
và các vấn đề hai bên cùng quan tâm. Đoàn đại biểu này không có các chức
năng để tham gia cái gọi là “hòa giải” hay “nhiệm vụ tốt đẹp”.
Trong trường hợp ai đó không hiểu điều này, Thời
báo Hoàn cầu đăng bài báo có tiêu đề “Trung Quốc tránh các nỗ lực hòa
giải Điếu Ngư của đoàn đại biểu Mỹ”:
Ngày 29/10, Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi cho biết phái đoàn sẽ tập trung vào mối quan hệ Trung-Mỹ.
Vương Phẩm, một chuyên gia nghiên cứu về Nhật Bản
thuộc Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc cho Thời báo Hoàn cầu biết: “Nhận
xét của ông Hồng Lỗi chỉ ra rằng Trung Quốc sẽ không chấp nhận sự hòa
giải của Mỹ, vốn không thể hiện bất kỳ sự chân thành nào trong việc xoa
dịu tranh chấp tại Điếu Ngư cho đến thời điểm này”.
Để làm lu mờ hình ảnh về vai trò trung gian lớn
hơn của Mỹ, Thời báo Hoàn cầu chế nhạo: ông Vương Phẩm cho biết trong
khi Mỹ đang tất bật ngăn chặn các cuộc đụng độ quân sự giữa hai cường
quốc châu Á để quyền lợi của Mỹ không bị tổn hại, Mỹ cũng đang cố gắng
hết sức mình để khuyến khích Nhật Bản đẩy mạnh quốc phòng nhằm kiềm chế
Trung Quốc.
Ủy viên Quốc vụ viện Đới Bỉnh Quốc và Thủ tướng
tương lai Lý Khắc Cường đã gặp gỡ đoàn đại biểu và hướng cuộc gặp trở
lại thảo luận về những hạn chế của Mỹ đối với đầu tư của Trung Quốc, tạo
ra tình thế mối quan hệ Trung-Mỹ quá quan trọng đối với Mỹ nên Mỹ không
thể xem nhẹ.
Vấn đề quần đảo Điếu Ngư đã được đề cập:
Ông Lý Khắc Cường cũng khẳng định lập trường của
Trung Quốc về vấn đề quần đảo Điếu Ngư, nhấn mạnh cộng đồng quốc tế cần
cùng nhau bảo vệ các kết quả của chiến thắng sau Chiến tranh Thế giới
thứ Hai và trật tự quốc tế thời hậu chiến.
Khuôn khổ này đặt Mỹ vào vị trí mà Trung Quốc muốn: kẻ gây rối bất lực không thể bảo vệ đồng minh hoặc kiềm chế các đối thủ.
Mặc dù kêu gọi một giải pháp hòa bình cho tranh
chấp quần đảo Điếu Ngư, Nhật Bản thể hiện toàn bộ nỗ lực trong các
chuyến thăm của Ngoại trưởng Koichiro Gemba đến Pháp, Anh và Đức mới đây
để tìm kiếm sự ủng hộ cho tuyên bố chủ quyền đối với các đảo. Tuy
nhiên, tờ Mainichi Shimbun của Nhật Bản cho biết những nỗ lực trong các
chuyến thăm này chỉ nhận được phản ứng lạnh nhạt khi thảo luận về vấn đề
tranh chấp. Tờ báo cho biết cả ba quốc gia mà ông Gemba tới thăm đều
không thể hiện quan điểm về vấn đề này. Hãng tin Kyodo đưa tin khi được
hỏi có nhận được sự hỗ trợ nào trong các chuyến công du không, Ngoại
trưởng Gemba đã không trả lời trực tiếp, chỉ nói rằng mỗi nước trên có
lập trường khác biệt và không một chi tiết nào về vấn đề này được tiết
lộ. Hãng tin Kyodo cho biết ông Gemba đã rất kỳ vọng về chuyến công du
nhung đã nhận ra rất khó nhận được sự ủng hộ tại các nước ông đã đến.
Trong khi đó, Tôkyô đã bắt đầu chuyển hướng sang
Mátxcơva. Trong một cuộc họp giữa Nhật Bản và Nga tại Tôkyô ngày 26/10,
người Nhật yêu cầu Nga thể hiện sự thông cảm đối với lập trường của Nhật
Bản về quần đảo Điếu Ngư/Senkaku.
Nhật báo Sankei Shimbun cho biết sự hiện diện
trên biển của Trung Quốc đang mở rộng và Nhật Bản cùng Nga có một “niềm
tin chung về việc kiềm chế Trung Quốc”.
Lo lắng của thế giới về sự trỗi dậy của Trung
Quốc và tinh thần bài Trung Quốc đang leo thang mạnh tại Nhật Bản có thể
sẽ không để cho Trung Quốc có bất kỳ chiến thắng rõ ràng và sự thỏa mãn
nào trước Nhật Bản. Tuy nhiên, giả định trước đó rằng Trung Quốc chỉ
đơn thuần là một con hổ giấy không muốn và không thể trả đũa trong bất
kỳ cách nào cần phải được xem xét lại.
Sự phát triến này có thể sẽ không khiến các kiến
trúc sư của sự chuyển hướng sang châu Á, Ngoại trưởng Mỹ Hillary Rodham
Clinton và Trợ lý Ngoại trưởng phụ trách khu vực Đông Á Kurt Campbell
đánh giá lại các chính sách cơ bản.
Thay vào đó, nó sẽ được nhìn nhận như là một thử
nghiệm về quyết tâm của Mỹ để thực hiện chính sách – “kiểm tra lòng can
đảm” – mặc dù “lòng can đảm” trong thế giới thực trong câu hỏi nằm tại
các lĩnh vực yếu của nền kinh tế Nhật Bản – và, gần như chắc chắn Chính
quyền Obama có thể sẽ “xuống nước gấp đôi”, chứ không phải “quay trở
lại”.
Ban đầu, tình trạng phân cực bị kích động bởi sự
chuyển hướng có thể được coi như là một đặc điểm, chứ không phải là một
sai sót. Nhật Bản, ngày càng xa lạ với Trung Quốc, nước sẽ liên kết
nhiệt tình và hiệu quả hơn với Mỹ.
Tuy nhiên, khi Nhật Bản và Trung Quốc leo thang
tranh chấp Senkaku (Điếu Ngư), khả năng của Mỹ để ngăn chặn, hạn chế,
khai thác, hoặc xoáy vào xung đột này sẽ giảm đi tương ứng.
Tại Nhật Bản, chống Trung Quốc hiện là một lối
sống chính trị, không chỉ là một mưu kế ngoại giao, ở Trung Quốc, chống
Nhật Bản đang trở thành một vấn đề của bản sắc dân tộc.
Uichiro Niwa, một doanh nhân, người đã từ bỏ
cương vị Đại sứ Trung Quốc tại Nhật Bản vì quan điểm ôn hòa, không thay
đổi quan điểm về vấn đề Senkaku (ông hiện vẫn tạm quyền do người kế
nhiệm đã chết vì đau tim trước khi nhận nhiệm vụ), buồn rầu nói: “Hiện
các chương trình truyền hình của Trung Quốc liên tục đưa hình ảnh lá cờ
Nhật Bản và một bức ảnh của tôi. Họ nói bằng ngôn ngữ đơn giản rằng Nhật
Bản là một tên trộm đã đánh cắp lãnh thổ Trung Quốc. Ngay cả học sinh
tiểu học có thể liên tưởng các hành vi trộm cắp với lá cờ và hình ảnh
của tôi. Ở Trung Quốc, tôi cảm thấy như mình là kẻ cầm đầu”.
Ông Niwa cho biết nhiều tình nguyện viên Nhật Bản
dạy tiếng Nhật hoặc làm việc như những người chăm sóc, theo một chương
trình của Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản, cũng cảm nhận một cảm giác
căng thẳng cực độ. Ông Niwa, người trở thành Đại sứ tại Trung Quốc năm
2010, nói: “Đây là lần đầu tiên họ báo cáo về một tình hình như vậy kể
từ khi tôi đến Trung Quốc”.
Bản thân ông Campbell đã công nhận sai lầm cơ bản
của chiến lược chuyển hướng sang châu Á của Mỹ khi ông đề cập tới sự
thù địch gia tăng giữa Nhật Bản và Trung Quốc, nảy sinh tất nhiên bởi
các yếu tố trong quá khứ và hiện tại, nhưng trầm trọng hơn do sự hiện
diện của Mỹ.
Chúng tôi đang lo lắng rằng mức độ căng thẳng
cao, dai dẳng làm mất đi lợi thế thương mại Trung-Nhật, và các mối liên
kết rất lớn đã phát triển giữa con người với con người, về văn hoá, kinh
doanh… nó đang khuấy động cảm xúc tiêu cực ở cả hai bên… Chúng tôi thừa
nhận rằng thiệt hại đã xảy ra, và chúng tôi đang lo lắng về nó.
Theo tác giả Peter Lee, những con người này đang
học cách căm ghét nhau vì những lý do hiện tại cũng như những lý do lịch
sử, và Mỹ không làm gì được nhiều về điều này. Điều đó có thể là hậu
quả lâu dài nhất từ sự chuyển hướng của Mỹ.
