Đăng bởi bvnpost on 15/04/2011
Tản mạn với bài viết của GS. Ngô Bảo Châu “VỀ SỰ SỢ HÃI”
Hồng Hà
Nếu vụ án xử công dân Cù Huy Hà Vũ tội “tuyên truyền chống Nhà nước CHXHCN Việt Nam” được
quan tâm khắp trong và ngoài nước, thì bài viết của ông Ngô Bảo Châu
lại có nhiều lời bình luận trái chiều không kém phần sôi nổi của người
Việt. Bài viết này gây cho tôi nhiều cảm xúc. Tôi đã đọc nhiều lần để
muốn hiểu được vị Giáo sư trẻ nghĩ gì về vụ án nổi tiếng đầu thế kỷ XXI
này.
Bài viết được chia làm 5 đoạn, 2 đoạn đầu dành
cho bị cáo Cù Huy Hà Vũ với 5 câu, 2 đoạn sau dành cho những người bắt
và xử ông Hà Vũ gồm 7 câu, cuối cùng, là 1 câu kết luận.
Phần dành cho bị cáo, đoạn đầu, 3 câu tác giả
nói lên những nhận xét cá nhân về ông Hà Vũ. Về tình cảm: “Tôi vốn không
đặc biệt hâm mộ ông Cù Huy Hà Vũ”, câu nói này rất thật tâm.
Sự hâm mộ thể hiện tình cảm yêu mến, nể phục. Trái ngược với hâm mộ là
ghét bỏ, coi khinh. Mức độ hâm mộ cũng khác nhau, có thể là: đặc biệt
hâm mộ, rất hâm mộ, hâm mộ, không hâm mộ, rất không hâm mộ. Tôi nghĩ, dù
có là rất không hâm mộ thì cũng chưa thể gọi đó là khinh ghét được. Khi
GS. Ngô Bảo Châu nói “vốn không đặc biệt hâm mộ ông Cù Huy Hà Vũ”,
thì cũng có nghĩa là ông ấy đã thể hiện sự cảm phục nhất định nào đó
đối với con người này. Hơn nữa, ông Cù Huy Hà Vũ là ai? Trong phiên tòa
này, ông đang là một bị cáo với tội danh nguy hiểm. Nếu là người có
chung quan điểm với quan tòa thì không thể nào GS. Bảo Châu lại sử dụng
từ “hâm mộ” trong văn cảnh này được. Tình cảm của ông đối với TS. Cù Huy Hà Vũ được thể hiện thật rõ ràng.
Về “tội trạng” của ông Cù Huy Hà Vũ: “Những lý lẽ ông đưa ra tôi cũng không thấy có tính thuyết phục đặc biệt”.
nhận xét này cũng rất có chừng mực. Một lý lẽ có thể là không/chưa có
tính thuyết phục, hoặc có tính thuyết phục. Khi đã có tính thuyết phục
thì nó có thể được chia theo các mức độ khác nhau, như chưa cao, trung
bình, cao, đặc biệt. Với câu này, GS. Bảo Châu muốn nói rằng những lý lẽ
của ông Cù Huy Hà Vũ là có tính thuyết phục, nhưng chưa phải là đặc
biệt. Suy nghĩ này của GS. Bảo Châu cũng rất thực tế, bởi vì, như Tướng
Nguyễn Trọng Vĩnh đã nói: “Những băn khoăn, những ưu tư của Vũ
cũng là những băn khoăn và ưu tư của mọi người. Mọi người đều nghĩ, còn
Vũ thì đã nói ra được những điều đó. Vũ không nói, thì người khác cũng
nói. Vì đó là những điều hiện thời mọi người lo lắng cho đất nước”.
Có thể, tính thuyết phục trong lý lẽ của ông Hà Vũ là chân lý rõ ràng,
phổ quát, nhưng theo GS Bảo Châu thì còn chưa đặc biệt. Điều này hoàn
toàn không đồng nghĩa với không có tính thuyết phục. Một số bạn đã sai
lầm khi vội cắt bỏ từ “đặc biệt” để gán cho GS Ngô Bảo Châu có ý chê bai những lý lẽ của TS Cù Huy Hà Vũ. Hiểu như vậy, thật là tệ hại, sai lệch 180o
ý tưởng của tác giả. Hiển nhiên rằng, những lý lẽ đó đang là những bằng
chứng để Nhà nước kết tội tày đình cho ông Hà Vũ. Thế mà GS Ngô Bảo
Châu lại công khai thừa nhận tính thuyết phục của chúng, dù là không đặc
biệt. Quan điểm của GS về “tội trạng” mà Nhà nước pháp quyền XHCN gán
cho công dân Cù Huy Hà Vũ cũng thật thẳng thắn, minh bạch.
Dù “vốn không đặc biệt hâm mộ” ông Cù Huy Hà Vũ, dù những lý lẽ ông đưa ra cũng “không thấy có tính thuyết phục đặc biệt”, nhưng GS. Ngô Bảo Châu đã nhận xét: “Nhưng với những gì xảy ra gần đây, ông thể hiện mình như một con người không tầm thường”. Tôi đối sánh từ “vốn” với từ “nhưng… gần đây”,
thấy rằng, theo thời gian, từ hành động của TS Cù Huy Hà Vũ, GS Ngô Bảo
Châu đã nhìn khác hơn về con người này. Thực vậy, ông cho rằng TS Cù
Huy Hà Vũ ngày càng cho thấy là một con người không tầm thường. Những
người không tầm thường là những người khác hẳn với số rất đông. Sự khác
biệt đó có thể là tốt hoặc xấu. Những con người này có thể là những
người nổi tiếng, là vĩ nhân, là lãnh tụ, là thần đồng, thậm chí là người
điên, kẻ sát nhân, là trùm xã hội đen…
Đọc tiếp, với chỉ 2 câu, GS Ngô Bảo Châu nói
về sự không tầm thường của TS Cù Huy Hà Vũ. Ông đã ví ông Cù Huy Hà Vũ
như những nhân vật lịch sử nổi tiếng thế giới về lòng yêu nước, về khát
vọng tự do mà tên tuổi, sự nghiệp của họ đã lưu danh muôn thủa. Họ đã là
những nhân vật huyền thoại. Tôi nghĩ, nhân vật anh hùng thì chưa chắc
đã là nhân vật huyền thoại, nhưng nhân vật huyền thoại thì lại là nhân
vật vừa có chất anh hùng, vừa có chất lãng mạn, chất nhân văn cao cả. Họ
đã đi vào sử thi của dân tộc, của nhân loại. Có thể tôi đọc còn chưa
nhiều, nhưng cách tôn vinh độc đáo, đặc biệt đối với TS Cù Huy Hà Vũ,
người vừa hiên ngang đứng trước vành móng ngựa của Nhà nước, vừa bị kết
tội với tội danh nặng nề “tuyên truyền chống Nhà nước CHXHCN Việt Nam”, bằng
một hình ảnh cao thượng đầy tính nhân văn như vậy, thì tôi mới chỉ đọc
được ở nhà toán học trẻ tuổi nổi tiếng, GS. Ngô Bảo Châu.
Phần dành cho bên quan tòa, gồm 2 ý: ý thứ
nhất, nói về phiên tòa ô danh từ cách ngụy tạo chứng cứ rất đặc biệt xấu
xa để bắt ông Cù Huy Hà Vũ, đến sự thiếu minh bạch, không tuân theo
luật xét xử của chính bộ máy làm ra luật và thực thi luật pháp. Những
người tham gia vào vụ này đông lắm: từ những cảnh sát ở TP Hồ Chí Minh, ở
Bộ Công an, đến các nhân viên ở Viện Kiểm sát, ở Tòa án Hà Nội, đến lực
lượng cảnh sát hùng hậu với đủ loại công cụ răn đe ở bên trong và bên
ngoài Tòa án. Thế mà GS Ngô Bảo Châu lại quy kết lại còn có “mấy ông
bà”, chỉ là một số ít. Phải chăng số ít này mới chính là các vị quan tòa
đích thực của phiên tòa? Đối diện với một Cù Huy Hà Vũ đi vào huyền
thoại là một phiên tòa do “mấy ông bà” dàn dựng để kêt tội nhân vật này.
Phiên tòa đã đi vào lịch sử với tội danh “làm nhục quốc thể” đến cùng cực, đến mức “khó mà làm hơn được nữa”. Thái độ lên án của GS Ngô Bảo Châu thật dứt khoát, đanh thép và cũng đầy chất hài hước, châm biếm.
GS Bảo Châu thấy chỉ có 02 cách lý giải: cách
lý giải thứ nhất là sự tắc trách, cửa quyền cốt làm cho xong việc. Sự
tắc trách, cửa quyền không chắc chỉ đối với sinh mạng chính trị của ông
Cù Huy Hà Vũ trong phiên tòa này nói riêng, mà nói chung, liệu nó còn có
thể liên quan tới nhân dân, tới xã hội khi để cho ai đó, tập đoàn nào
đó tiêu tiền của dân vô tội vạ mà vẫn coi là không có sai phạm đáng kể?
Liệu nó còn có liên quan đến sự khủng hoẳng dẫn đến đánh mất niềm tin
của người dân vào nơi công lý cũng như khủng hoảng trầm trọng của nền
kinh tế, đẩy hàng triệu người dân vào vòng đói khổ? Liệu nó có liên quan
tới sự im lặng hoặc chậm trễ khó hiểu mỗi khi ngư dân bị hải tặc ngoại
bang hành hạ và cướp phá ngư cụ??? Cách lý giải thứ hai là sự sợ hãi
phải đối mặt với những lý lẽ của ông Cù Huy Hà Vũ. Những lý lẽ ấy, như
phân tích ở trên, tuy không có tính thuyết phục đặc biệt, nhưng có tính
thuyết phục phổ quát. Những lý lẽ ấy có là chân lý, là sự thật? Liệu có
thể mở rộng ra để hiểu rằng vị quan tòa đại diện cho nền pháp trị XHCN
Việt Nam này đã thực sự sợ hãi trước chân lý và sự thật mà họ khó có thể
phản bác, buộc tội.
Có thể cho rằng GS Ngô Bảo Châu đã kiến nghị:
dù lý giải theo cách nào đi nữa, thì mấy vị này cũng cần được “truy cứu
trách nhiêm” nghiêm túc hoặc “chuyển sang công tác khác”. Ai sẽ làm việc đó? Liệu có chắc là Bộ Chính trị, là Quốc hội hoặc Chính phủ? Đây là một vấn đề có tính gợi mở.
Câu cuối, thay lời kết, GS Ngô Bảo Châu quy
nạp thành triết lý khái quát: “Không thể lấy sự cẩu thả và sự sợ hãi làm
phương pháp bảo vệ chế độ”. Sự sợ hãi thì đã rõ. Còn về sự cẩu thả, đúng như bạn Huỳnh Thục Vi đã nhận xét: “Họ không hề cẩu thả, thậm chí còn rất cẩn thận”, họ đã chuẩn bị kịch bản kỹ lưỡng tới từng chi tiết nhỏ trong vụ án này. Vậy tại sao GS Bảo Châu lại dùng từ “cẩu thả”.
Tôi nghĩ, cẩu thả ở đây là đồng nghĩa với tắc trách, cửa quyền, nghĩa
là tùy tiện thiếu trách nhiêm. Điều này cũng đã được đề cập ở trên. Từ
kết luận của GS Ngô Bảo Châu, có thể hiểu: Nếu những người bảo vệ chế độ
này lấy sự tắc trách, cửa quyền với dân, với nước, lấy sự sợ hãi chân
lý, sự thật và sự sợ hãi kẻ thù ngoại bang làm phương pháp hành động thì
không thể bảo vệ được chế độ. Từ đó có thể rút ra một hệ quả không đơn
thuần chỉ cho toán học: điều gì đến, ắt sẽ phải đến.
Nhân ngày Giỗ Tổ Hùng Vương, đọc “VỀ SỰ SỢ
HÃI” của nhà toán học trẻ tuổi nổi tiếng, GS Ngô Bảo Châu viết về phiên
tòa xét xử TS Cù Huy Hà Vũ, con người như đã đi vào huyền thoại, lòng
tôi ấm lên, đinh ninh rằng ĐẤT VIỆT không thời nào thiếu những huyền
thoại, những anh hùng, hào kiệt biết xả thân gìn giữ, phát triển sự
nghiệp của Tiền Nhân.
Hà Nội, ngày 10 tháng Ba năm Tân Mão
H.H.
Tác giả gửi trực tiếp cho BVN
