TCCS - Từ những cơ sở
lý luận và kết quả đạt được sau hơn một năm thực hiện thí điểm không tổ
chức hội đồng nhân dân huyện, quận, phường đã khẳng định chủ trương đúng
đắn của Đảng và Nhà nước về cải cách, hoàn thiện và tổ chức hợp lý
chính quyền ở địa phương, đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền
của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, xây dựng nền kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa và mở rộng hội nhập kinh tế quốc tế.
1 - Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng chính quyền dân chủ nhân dân
Sau Cách mạng Tháng Tám
thành công, vấn đề quan trọng hàng đầu đặt ra cho Chính phủ là phải khẩn
trương nghiên cứu ban hành văn bản về tổ chức chính quyền địa phương.
Sau một thời gian chuẩn bị khẩn trương Ban Nghiên cứu tổ chức chính
quyền địa phương do Bộ trưởng Bộ Nội vụ Võ Nguyên Giáp làm Trưởng ban đã
trình để Chủ tịch Hồ Chí Minh ký ban hành Sắc lệnh số 63 ngày
22-11-1945 về tổ chức hội đồng nhân dân (HĐND) và Ủy ban hành chính
(UBHC), Sắc lệnh số 77 ngày 21-12-1945 về tổ chức chính quyền nhân dân ở
các thị xã, thành phố. Sắc lệnh số 63 quy định cụ thể về tổ chức, quyền
hạn, cách làm việc của HĐND và UBHC các cấp (xã, huyện, tỉnh kỳ), trong
đó ghi rõ: “Hội đồng nhân dân do nhân dân bầu ra theo lối phổ thông và
trực tiếp đầu phiếu và là cơ quan đại diện cho nhân dân. ủy ban hành
chính do hội đồng nhân dân bầu ra và là cơ quan hành chính vừa thay mặt
cho nhân dân, vừa đại diện cho Chính phủ”(1). Sắc lệnh số 77 về tổ chức
chính quyền nhân dân ở các thị xã, thành phố quy định chi tiết về cách
tổ chức, quyền hạn, cách làm việc của HĐND và UBHC thành phố, cách tổ
chức, quyền hạn, cách làm việc của UBHC khu phố nơi không tổ chức HĐND.
Tại mỗi thành phố sẽ có 3 cơ quan là HĐND thành phố, UBHC thành phố,
UBHC khu phố (2).
Một vấn đề hết sức quan
trọng trong tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước dân chủ nhân dân là bộ máy
chính quyền nhà nước - chính quyền của nhân dân được lập ra phải bằng
con đường bầu cử trực tiếp hoặc gián tiếp, phải thực hiện quyền dân chủ
của nhân dân bằng con đường lập hiến. Chính bản Hiến pháp đầu tiên của
chính thể Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do Chủ tịch Hồ Chí Minh làm Trưởng
ban soạn thảo trình Quốc hội thông qua đã toát lên đầy đủ tư tưởng của
Người về xây dựng chính quyền và các thiết chế dân chủ nhân dân. Tư
tưởng chủ đạo của Hiến pháp năm 1946 là “Bảo đảm các quyền tự do, dân
chủ”; thực hiện chính quyền mạnh mẽ và sáng suốt của nhân dân”; “Tất cả
quyền bính trong nước là của toàn thể nhân dân Việt Nam”; “Tất cả công
dân Việt Nam đều ngang nhau về mọi phương diện chính trị, kinh tế, văn
hóa, đều được tham gia chính quyền và công cuộc Kiến quốc tùy theo tài
năng và đức hạnh của mình”(3). Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, “Nước ta là
nước dân chủ, bao nhiêu lợi ích đều vì dân, bao nhiêu quyền hạn đều của
dân, công việc đổi mới, xây dựng là trách nhiệm của dân, chính quyền từ
xã đến Chính phủ Trung ương do dân cử ra”(4), “Nhân dân có quyền bãi
miễn đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND nếu những đại biểu ấy tỏ ra
không xứng đáng”. Khi được bầu làm Chủ tịch Chính phủ, Người nói “Chính
phủ rất mong đồng bào giúp đỡ, đôn đốc, kiểm soát và phê bình để làm
tròn nhiệm vụ của mình là đầy tớ trung thành tận tụy của nhân dân”. Thực
hiện chính quyền mạnh mẽ và sáng suốt của nhân dân không có nghĩa phải
xây dựng một chính quyền có bộ máy đồ sộ với những người đại biểu đại
diện tầng tầng lớp lớp, mà phải xây dựng một chính quyền gần dân, sát
dân với bộ máy gọn nhẹ, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả với đội ngũ công
chức tinh thông, cần mẫn, là công bộc của nhân dân, tiêu tốn ít tiền
của nhân dân nhưng làm được nhiều việc cho dân, phục vụ đắc lực nhân
dân. Hội đồng nhân dân ở đâu hoạt động hình thức, chồng chéo, kém hiệu
lực, hiệu quả, không làm được nhiều việc cho dân thì phải xem xét tinh
giản để lợi cho dân.
Ý tưởng “thực hiện một
chính quyền mạnh mẽ và sáng suốt của nhân dân” được thể hiện trong 2 sắc
lệnh nói trên và được khẳng định lại trong Hiến pháp 1946 bằng các quy
định về tổ chức HĐND và UBND, cụ thể như: “ở tỉnh, thành phố, thị xã và
xã có hội đồng nhân dân do đầu phiếu, trực tiếp, phổ thông và trực tiếp
bầu ra. Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố, thị xã hay xã cử ra ủy ban
hành chính. Ở bộ và huyện chỉ có ủy ban hành chính. ủy ban hành chính bộ
do hội đồng các tỉnh và thành phố bầu ra, ủy ban hành chính huyện do
hội đồng các xã bầu ra. Hội đồng nhân dân quyết nghị những vấn đề thuộc
về địa phương mình, những nghị quyết ấy không được trái với chỉ thị của
cấp trên. ủy ban hành chính có trách nhiệm thi hành các mệnh lệnh của
cấp trên; thi hành các nghị quyết của hội đồng nhân dân địa phương mình
sau khi được cấp trên chuẩn y; chỉ huy công việc hành chính trong địa
phương”(5). Có thể nói các quy định trong sắc lệnh 63 và 77 và trong
Hiến pháp năm 1946 do Chủ tịch Hồ Chí Minh làm Trưởng ban soạn thảo về
tổ chức chính quyền ở nông thôn và ở các thành phố còn giữ nguyên giá
trị đến ngày nay. Việc thực hiện không tổ chức HĐND huyện, quận, phường
là học tập và làm theo tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng chính quyền dân
chủ nhân dân.
2 - Không tổ chức HĐND huyện, quận, phường để tổ chức hợp lý chính quyền địa phương, đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính
a - Lý do không bỏ HĐND tỉnh
Hiện nay chính quyền địa
phương ở nước ta có 3 cấp: tỉnh, huyện, xã. Ranh giới giữa chính quyền
trung ương và chính quyền địa phương được xác định từ cấp tỉnh. Mọi sự
điều hành của Trung ương đến cấp huyện, cấp xã đều phải thông qua cấp
tỉnh. Trung ương không thể bỏ qua cấp tỉnh để chỉ đạo điều hành công
việc trực tiếp xuống cấp huyện và cấp xã. Các tỉnh, thành phố trực thuộc
Trung ương là nơi bắt đầu của chế độ tự quản địa phương. Việc phân bổ
ngân sách nhà nước cho chính quyền địa phương và việc phân cấp thẩm
quyền, trách nhiệm của chính quyền trung ương và chính quyền địa phương
trước tiên và trực tiếp cho chính quyền cấp tỉnh. Những vấn đề quan
trọng và những vấn đề tự chủ chung của một tỉnh được xác định và giải
quyết ở HĐND cấp tỉnh - cơ quan đại diện cho nhân dân cả tỉnh. Do đó, sự
tồn tại của HĐND tỉnh là tất yếu cần thiết. Hiện nay, HĐND tỉnh, chính
quyền tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương còn những hạn chế, bất cập
thì phải khắc phục, không nên tinh giản hay cắt bỏ HĐND tỉnh mà phải
kiện toàn, hoàn thiện nó.
b - Lý do không tổ chức HĐND cấp huyện
Trong ba cấp hành chính
địa phương ở nước ta cấp huyện là cấp hành chính trung gian, được bao
hàm trong cấp hành chính tỉnh. Trong cấp hành chính này hình thành một
cấp chính quyền không đầy đủ, có lúc có HĐND, có lúc không có HĐND mà
chỉ có UBHC.
Không tổ chức HĐND cấp
huyện là tinh giản cơ quan đại diện bao hàm trong chính quyền cấp tỉnh
sẽ bảo đảm cho bộ máy hành chính nhà nước thông suốt hoạt động có hiệu
lực, hiệu quả, gần dân, sát dân, phục vụ nhân dân tốt hơn, nhân dân được
tiếp xúc trực tiếp với chính quyền - Ủy ban nhân dân (UBND), được chính
quyền trực tiếp nghe các ý kiến phản ánh tâm tư, nguyện vọng của mình
và được chính quyền trực tiếp giải quyết các vấn đề bức xúc của mình,
được trực tiếp đóng góp ý kiến xây dựng chính quyền, được UBND trực tiếp
báo cáo về hoạt động của chính quyền, có thông tin đầy đủ để trực tiếp
giám sát các hoạt động của UBND. Có thể nói không tổ chức HĐND ở cấp
huyện là một giải pháp quan trọng chuyển từ hình thức dân chủ đại diện
sang hình thức dân chủ trực tiếp để phát huy quyền làm chủ và quyền dân
chủ trực tiếp của người dân, đồng thời đề cao trách nhiệm của chính
quyền, của UBND trước người dân.
c - Lý do không bỏ HĐND xã
Hội đồng nhân dân xã được
tổ chức ở các đơn vị hành chính lãnh thổ tự nhiên, gắn kết chặt chẽ với
dân cư ở cơ sở, là cầu nối giữa Nhà nước với nhân dân, là nơi nhân dân
thực hiện quyền làm chủ và tự quản của mình. Mọi chủ trương, đường lối,
chính sách của Đảng đều do chính quyền xã tổ chức triển khai thực hiện
đến từng người dân. HĐND xã hiện nay còn nhiều yếu kém, bất cập, hạn chế
thì phải tăng cường kiện toàn, không thể tinh giản hay cắt bỏ.
d - Không tổ chức HĐND ở quận, phường để tổ chức chính quyền nhân dân theo mô hình chính quyền đô thị
Do đặc điểm, đặc thù, đặc
trưng riêng cũng như do yêu cầu, nhiệm vụ quản lý khác với địa bàn nông
thôn đòi hỏi chính quyền đô thị phải hết sức tập trung, thống nhất,
năng động và nhanh nhạy trong điều hành, giải quyết công việc và những
bức xúc nảy sinh của người dân. Do đó ở các đô thị (các thành phố trực
thuộc Trung ương, thành phố, thị xã thuộc tỉnh) chỉ tổ chức một cấp
chính quyền gồm có HĐND và UBND, còn ở các quận, phường chỉ tổ chức
UBND. Đây là sự kế thừa có chọn lọc những quy định về tổ chức chính
quyền nhân dân ở các thị xã, thành phố nêu trong Sắc lệnh số 77 đã nói ở
trên, đồng thời là sự vận dụng hợp lý kinh nghiệm tổ chức chính quyền
đô thị của các nước trên thế giới vào nước ta trong quá trình hội nhập.
Không tổ chức HĐND huyện,
quận, phường là để nâng cao hiệu lực, hiệu quả của chính quyền địa
phương, để chính quyền địa phương phục vụ tốt hơn, có trách nhiệm hơn
với người dân địa phương. Đây là chủ trương đúng đắn và sáng suốt của
Đảng và Nhà nước ta trong tiến trình cải cách, kiện toàn bộ máy nhà
nước, kiện toàn bộ máy chính quyền địa phương, chính quyền thực sự là
của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân.
3 - Không tổ chức HĐND huyện, quận, phường tuyệt nhiên không làm mất đi quyền đại diện, quyền dân chủ của nhân dân
Hiện nay cả nước có 493
đại biểu Quốc hội; 306.262 đại biểu HĐND các cấp (cấp tỉnh có 3.852 đại
biểu; cấp huyện: 23.450 đại biểu; cấp xã: 278.960 đại biểu). Như vậy,
mỗi người dân tối thiểu có 4 người đại biểu đại diện cho mình, đó là đại
biểu Quốc hội, đại biểu HĐND cấp tỉnh, đại biểu HĐND cấp huyện, đại
biểu HĐND cấp xã. Thế nhưng vẫn còn nhiều vấn đề nhân dân bức xúc, nhân
dân đòi hỏi, nhiều đơn thư kiến nghị của nhân dân chưa được giải quyết
kịp thời, và bản thân nhiều người dân còn chưa biết rõ từng đại biểu đại
diện cho mình đến đâu, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp và chịu trách
nhiệm trước mình như thế nào? Do có nhiều đại biểu đại diện cho nhân
dân, trong khi nhiệm vụ, quyền hạn chồng chéo không rõ ràng nên dẫn đến
tình trạng cùng một lúc có nhiều cơ quan giám sát, nhiều đại biểu giám
sát. Cùng một vấn đề bức xúc ở cơ sở mà bốn đại biểu đại diện cho dân
đều được nghe, đều được phản ánh, đều được chuyển cho UBND các cấp, mà
hiệu quả giải quyết lại thấp. Mặt khác, điều kiện trình độ và năng lực
thực hiện của đại biểu chưa tương xứng, dẫn đến quyền và lợi ích của
người dân được các đại biểu đại diện cho mình bảo vệ có mức độ. Đại biểu
đại diện cho nhân dân chủ yếu là kiêm nhiệm, tiếp xúc với cử tri theo
kiểu “xuân thu nhị kỳ” và chủ yếu tiếp xúc với các “đại cử tri chuyên
trách”.
Không tổ chức HĐND huyện,
quận, phường, người dân thành phố vẫn có ít nhất 2 đại biểu đại diện
cho mình là đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND thành phố, người dân ở
nông thôn có ít nhất 3 đại biểu đại diện cho mình là đại biểu Quốc hội,
đại biểu HĐND tỉnh và đại biểu HĐND xã. Không tổ chức HĐND huyện, quận,
phường là tinh giản một bộ phận tổ chức trong bộ máy chính quyền địa
phương tuyệt nhiên không làm mất đi quyền làm chủ của nhân dân, không
làm yếu đi chính quyền của nhân dân, ngược lại làm cho chính quyền mạnh
hơn, bộ máy chính quyền gần dân, sát dân, phục vụ nhân dân tốt hơn.
4 - Không tổ chức HĐND huyện, quận, phường vẫn bảo đảm việc giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước trên địa bàn
Hoạt động giám sát của
HĐND được thực hiện thường xuyên gắn kết với việc thực hiện nhiệm vụ
quyền hạn do pháp luật quy định. Giám sát của HĐND bao gồm: giám sát của
HĐND tại kỳ họp, giám sát của thường trực HĐND, giám sát của các ban
trong HĐND, giám sát của đại biểu HĐND. Luật quy định đầy đủ thẩm quyền
giám sát của HĐND, nhưng trên thực tế, với cơ cấu tổ chức, nguồn nhân
lực, trình độ của thường trực HĐND khó có thể hoàn thành được nhiệm vụ,
thẩm quyền giám sát của mình. Để hoạt động giám sát có kết quả đòi hỏi
cơ quan thực hiện quyền giám sát phải có đầy đủ trình độ, năng lực,
ngoài việc nắm chắc các quy định của pháp luật còn phải am hiểu tinh
thông về chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ thuật, công nghệ của lĩnh vực, hoạt
động mình giám sát, chưa kể các quy định và cơ chế hiện hành của hệ
thống chính trị ở nước ta chưa trao cho HĐND, thường trực của HĐND thực
quyền kiểm tra giám sát. Hoạt động giám sát chung, giám sát các cơ quan
nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân, và
của công dân trong việc tuân thủ pháp luật cũng còn rất hình thức, nên
thường trực HĐND với cơ cấu như luật định với thời gian và các nguồn lực
có hạn không thể thực hiện đầy đủ thẩm quyền giám sát của mình. Phải có
cơ chế, các quy định cụ thể thì thường trực HĐND mới có thể giám sát
được hoạt động của các cơ quan nhà nước, đơn vị kinh tế, đơn vị vũ trang
trên địa bàn, vì giám sát của HĐND và giám sát của Thường trực UBND
khác với giám sát tối cao của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Ngoài
ra, cũng phải tính đến kết quả, hiệu quả của việc giám sát, phải trao
cho thường trực HĐND có đẩy đủ thẩm quyền kết luận và xử lý các sai
trái, vi phạm pháp luật thì việc giám sát mới thực sự có hiệu quả.
Theo quy định của Luật,
toàn bộ hoạt động giám sát được giao cho HĐND, thường trực HĐND, các ban
của HĐND, nhưng trên thực tế việc trực tiếp tổ chức giám sát lại thuộc
các ban của HĐND, trong khi các ban này chỉ là các cơ quan giúp việc của
HĐND, thường trực HĐND. Với địa vị pháp lý như vậy, các ban của HĐND
không thể thực hiện đầy đủ các hoạt động giám sát của HĐND. Đồng thời
các ban cũng không có đủ thẩm quyền, nguồn lực và khả năng thực hiện các
quy định của Luật về thực hiện quyền giám sát. Ngoài ra, chưa kể đến
các công cụ, phương tiện phục vụ cho hoạt động giám sát của HĐND, thường
trực HĐND, các ban của HĐND cũng không được trang bị đầy đủ. Hoạt động
giám sát của đại biểu HĐND cũng tương tự như vậy, do trình độ, năng lực,
cơ chế và điều kiện thời gian, vật chất để thực hiện nhiệm vụ giám sát
của người đại biểu nhân dân cũng không đầy đủ.
Không tổ chức HĐND huyện,
quận, phường thẩm quyền, nhiệm vụ và hoạt động giám sát vẫn được bảo
đảm bằng cách tăng cường thẩm quyền giám sát cho đại biểu Quốc hội, đoàn
đại biểu Quốc hội, cho HĐND và đại biểu HĐND tỉnh, thành phố trực thuộc
Trung ương, giám sát nhân dân của Mặt trận Tổ quốc; của các đoàn thể
nhân dân và giám sát trực tiếp của người dân, giám sát của các phóng
viên các cơ quan thông tấn báo chí và nhất là giám sát, kiểm tra của các
cấp ủy, đồng thời tăng cường thanh tra, kiểm tra của các cơ quan hành
chính cấp trên, của các cơ quan kiểm toán độc lập...
5 - Không tổ chức HĐND huyện, quận, phường đáp ứng yêu cầu xây dựng nền kinh tế thị trường
Trong điều kiện xây dựng
nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, vai trò của chính
quyền địa phương, của HĐND các cấp cũng phải được đổi mới cho phù hợp.
Hội đồng nhân dân không thể bàn và tự quyết mọi vấn đề như thời kỳ bao
cấp. Nhiệm vụ quản lý nhà nước về kinh tế ở tầm vĩ mô thuộc chính quyền
trung ương. Các cấp chính quyền địa phương chủ yếu bàn và quyết các giải
pháp chỉ đạo, thực hiện; chức năng hoạch định chính sách có mức độ và
chủ yếu tập trung ở HĐND cấp tỉnh, còn ở cấp huyện vai trò đó mờ nhạt.
Xây dựng nền kinh tế thị trường yêu cầu phải tôn trọng các quy luật
khách quan của thị trường, giảm thiểu sự can thiệp của chính quyền địa
phương vào thị trường. Tiếp tục duy trì HĐND huyện, quận, phường là thêm
tầng, nấc trung gian trong chỉ đạo điều hành, phát sinh thêm các thủ
tục hành chính gây phiền hà cho người dân và doanh nghiệp, ảnh hưởng đến
sự phát triển của kinh tế thị trường. Không tổ chức HĐND huyện, quận,
phường là để tổ chức hợp lý chính quyền địa phương ở nước ta đáp ứng yêu
cầu xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
6 - Không tổ chức HĐND
huyện, quận, phường đáp ứng các yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền,
phù hợp với thời đại khoa học công nghệ phát triển
Trong nhà nước pháp quyền
mọi chủ trương, đường lối của Đảng về bảo đảm quyền dân chủ, quyền làm
chủ, cũng như những quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp khác của người
dân được nhà nước thể chế hóa thành pháp luật. Khi mọi người dân, mọi
cán bộ công chức, viên chức nhà nước sống và làm việc theo pháp luật thì
cũng không cần nhiều tổ chức, nhiều cơ quan đại diện giám sát, kiểm tra
việc thực hiện pháp luật, bộ máy quản lý nhà nước sẽ tinh giản, chức
năng giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước sẽ giảm để chuyển giao cho
các tổ chức xã hội. Đồng thời dân chủ trong xã hội được chuyển giao từ
hình thức dân chủ gián tiếp, dân chủ đại diện sang dân chủ trực tiếp.
Người dân trực tiếp lựa chọn, bầu các đại biểu và các cơ quan nhà nước
đại diện cho ý chí, nguyện vọng của mình, trực tiếp giám sát mọi hoạt
động của các đại biểu ở các cơ quan đại diện do mình bầu ra. Vai trò của
các cơ quan dân cử như HĐND các cấp cũng phải thay đổi để đáp ứng yêu
cầu xây dựng nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân. Hơn thế, khi
khoa học công nghệ phát triển nhanh như vũ bão, nhất là công nghệ thông
tin, các phương tiện thông tin đại chúng theo hướng hiện đại, hoạt động
của các cơ quan nhà nước ngày càng công khai dân chủ, người dân có thể
đối thoại trực tiếp với chính phủ, với chính quyền địa phương các cấp,
có thể phản ánh mọi tâm tư, nguyện vọng và kiến nghị đề xuất của mình
qua các phương tiện thông tin đại chúng... Trong điều kiện khoa học công
nghệ phát triển, hoạt động của các cơ quan nhà nước công khai dân chủ,
chính quyền có trách nhiệm giải trình trước người dân không nhất thiết
phải có nhiều cấp hội đồng, nhiều đại biểu HĐND như hiện nay.
7 - Không tổ chức HĐND
huyện, quận, phường sẽ tinh giản bộ máy, biên chế, giảm các chi phí cho
hoạt động của chính quyền địa phương
Tính đến ngày 31-8-2010,
cả nước có 11.869 đơn vị hành chính lãnh thổ, nghĩa là có tổng số 11.869
HĐND các cấp với tổng số 306.262 đại biểu HĐND các cấp. Hằng năm, Nhà
nước cấp kinh phí bình quân cho mỗi HĐND huyện 350 triệu, HĐND quận 300
triệu, HĐND phường 50 triệu. Không tổ chức HĐND huyện, quận, phường sẽ
giảm tổng số 1.992 HĐND, ước tính giảm khoảng 58.231 đại biểu HĐND các
cấp, và như vậy, ước tính mỗi năm Nhà nước không phải chi khoảng 277,55
tỉ đồng, một khoản kinh phí khá lớn, chưa kể kinh phí đầu tư xây dựng
trụ sở, xăng xe, trả lương cho cán bộ, nhân viên phục vụ cho hoạt động
của HĐND huyện, quận, phường. Như vậy, nếu không tổ chức HĐND huyện,
quận, phường rõ ràng sẽ tinh giản được biên chế, tiết kiệm được nguồn
kinh phí đáng kể chi từ ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, chúng ta không
đặt mục tiêu tinh giản bộ máy, biên chế và tiết kiệm chi tiêu lên hàng
đầu, mục tiêu lớn nhất là đổi mới, tổ chức hợp lý chính quyền địa
phương, bảo đảm tính thông suốt, hiệu lực, hiệu quả của bộ máy hành
chính nhà nước, phục vụ đắc lực người dân và doanh nghiệp.
8 - Kết quả thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường thời gian qua
Kết quả sau hơn một năm
thực hiện thí điểm việc không tổ chức HĐND huyện, quận, phường theo Nghị
quyết Trung ương 5 khóa X của Đảng và Nghị quyết số 26/2008/QH12 của
Quốc hội khóa XII ở 67 huyện, 32 quận, 483 phường của 10 tỉnh, thành phố
trực thuộc Trung ương cho thấy: Chủ trương thực hiện thí điểm theo Nghị
quyết Trung ương 5 khóa X là đúng đắn, phù hợp, được đa số cán bộ, đảng
viên và nhân dân đồng tình ủng hộ. Thực hiện thí điểm không tổ chức
HĐND huyện, quận, phường đã đạt được các mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ đề
ra, tạo được một bước đột phá trong cải cách hoàn thiện bộ máy chính
quyền địa phương, góp phần tổ chức hợp lý chính quyền địa phương, phân
biệt rõ sự khác nhau giữa tổ chức chính quyền đô thị và nông thôn, bảo
đảm tính thống nhất, thông suốt, hiệu lực và hiệu quả của bộ máy chính
quyền nhà nước; thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản
lý điều hành của UBND, đồng thời phát huy tính chủ động, trách nhiệm của
người đứng đầu cơ quan hành chính, việc giám sát, kiểm tra đối với hoạt
động của các cơ quan nhà nước trên địa bàn quận, huyện, phường được
tăng cường, quyền dân chủ của người dân vẫn được bảo đảm, quyền dân chủ
trực tiếp của người dân được mở rộng, an ninh chính trị, trật tự, an
toàn xã hội được bảo đảm, kinh tế - xã hội tiếp tục ổn định và phát
triển, vai trò lãnh đạo của Đảng được phát huy và tăng cường(6).
Kết quả đạt được trong
thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường một lần nữa
khẳng định chủ trương, quan điểm của Đảng và Nhà nước về cải cách, hoàn
thiện và tổ chức hợp lý chính quyền địa phương ở nước ta, đáp ứng yêu
cầu xây dựng nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân, xây dựng nền
kinh tế thị trường và mở rộng hội nhập kinh tế quốc tế thời gian qua là
hoàn toàn đúng.
Từ những vấn đề lý luận
và kết quả thực tiễn thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận,
phường nêu trên và theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 5 khóa X về đẩy
mạnh cải cách hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của bộ
máy nhà nước, chúng tôi đề nghị Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương
cho phép nghiên cứu sửa đổi các quy định trong Hiến pháp về tổ chức
chính quyền địa phương theo hướng không tổ chức HĐND huyện, quận, phường
tạo cơ sở pháp lý sửa đổi Luật Tổ chức HĐND và UBND cũng như Luật Bầu
cử HĐND để triển khai thực hiện không tổ chức HĐND huyện, quận, phường
trên phạm vi toàn quốc./.
------------------------------------------------------
(1) Xem Việt Nam Dân quốc công báo, số 11, năm 1945
(2) Xem Việt Nam Dân quốc công báo, số 16, năm 1946
(3) Xem Hiến pháp Việt Nam (Năm 1946, 1959, 1980 và 1992) Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, tr 7, 8, 9
(4) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia,Hà Nội, 1995, t 1, tr 698
(5) Xem Hiến pháp Việt Nam đã dẫn, tr 21
(6 Xem Báo cáo số
111/BC-CP ngày 09-9-2010 của Chính phủ về tổng kết bước 1 thực hiện Nghị
quyết số 17-NQ/TW Hội nghị Trung ương 5 khóa X, Nghị quyết số
26/2008/QH12 của Quốc hội khóa XII về thí điểm không tổ chức HĐND huyện,
quận, phường
Số 22 (214) năm 2010
