(Cập nhật: 19/4/2011)
TCCSĐT
- Ngày 15-4-2011, Hội nghị cấp cao nhóm các nước có nền kinh tế đang
phát triển mới nổi BRICS, gồm Bra-xin, Ấn Độ, Trung Quốc và Cộng hòa Nam
Phi, kết thúc thành công tại Hải Nam (Trung Quốc). Sự kiện này một lần
nữa thể hiện một cách hùng hồn rằng, trong thế giới ngày nay, các nước
BRICS đã đạt được sự đồng thuận quan trọng về nhiều vấn đề kinh tế và
chính trị.
Thuật ngữ BRIC ra đời vào
năm 2001 để chỉ các nước đang phát triển gồm Bra-xin (Brasil), Nga
(Russia), Ấn Độ (India) và Trung Quốc (China) chiếm một phần chưa đáng
kể trong nền kinh tế thế giới. Năm 2010, Cộng hoà Nam Phi gia nhập BRIC,
đưa nhóm này thành BRICS, đại diện cho 4 châu lục là châu Á, châu Âu,
Mỹ La-tinh và châu Phi.
Theo dự báo của Quỹ Tiền
tệ quốc tế, đến năm 2015, các nước BRICS sẽ có thể chiếm một nửa dân số
thế giới với hơn 3 tỉ người, một nửa nhu cầu thế giới về vốn và công
nghệ và hơn 60% tổng mức tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Nhân sự kiện Hội
nghị cấp cao của BRICS tại Hải Nam, báo Pháp “Le Point” và báo Mỹ
“Forbes” gọi BRICS là động lực mới của nền kinh tế toàn cầu mà ở đó đang
phát triển mạnh tầng lớp trung lưu là cộng đồng tiêu dùng mạnh mẽ nhất
hiện nay.
Sự khác biệt giữa các nước BRICS
Trước khi khai mạc Hội
nghị cấp cao BRICS tại Hải Nam, nhiều tờ báo ở Mỹ như báo “Time” và
“Wall Street Joural” khi nhận xét về BRICS đưa ra một số kết luận khá
tiêu cực rằng giữa những quốc gia này có quá nhiều sự khác biệt nên khó
có thể đạt được sự đồng thuận. Sự khác biệt đó thể hiện ở thể chế chính
trị, chế độ kinh tế - xã hội và đặc điểm địa lý khí hậu, do đó BRIC cần
mất nhiều thời gian để thống nhất về cách tiếp cận đối với nhiều vấn đề
của thế giới.
Những sự khác biệt đó thể hiện ở nhiều khía cạnh khác nhau. Một là,
các nước BRICS chịu thiệt hại ở những mức độ khác nhau do khủng hoảng
tài chính và suy thoái kinh tế. Do đó, họ cũng vượt qua khủng hoảng với
các phương thức khác nhau. Hai là, do sự khác biệt về vị trí địa
lý và lịch sử, các nước BRIC phải có các chính sách địa - chính trị khác
nhau và do đó nhu cầu bảo đảm an ninh của mỗi quốc gia thành viên cũng
khác nhau.
Tuy nhiên, các nước BRICS
có những sự khác biệt có tính bổ sung cho nhau khi liên kết thành một
không gian kinh tế chung nhằm tạo sự phát triển cho cả khối. Đó là,
Bra-din phát triển mạnh về nông nghiệp; nước Nga sở hữu nguồn tài nguyên
khổng lồ rất cần cho sự “phát triển nóng” của Ấn Độ và Trung Quốc; Ấn
Độ có trình độ phát triển công nghệ thông tin, kho tri thức khổng lồ và
thị trường bán lẻ lớn nhất thế giới; Trung Quốc với nguồn nhân lực dồi
dào, tăng trưởng kinh tế cao nhất thế giới và dự trữ ngoại tệ khổng lồ;
Nam Phi có nền kinh tế lớn nhất châu Phi - nơi có nguồn dự trữ tài
nguyên rất cần cho sự phát triển của thế giới. Do đó, BRICS là một cơ
chế độc nhất hội tụ sức mạnh kinh tế, mức độ ảnh hưởng về chính trị và
tiềm năng phát triển.
Theo nhận xét của giáo sư
Đại học Quan hệ quốc tế Mat-xcơ-va, ông An-đrây Vô-lô-din, do có những
khác biệt nên một khi biết cách bổ sung cho nhau, các nước BRICS có thể
sớm hình thành một không gian kinh tế tương đối độc lập với dòng xoáy
của nền kinh tế thế giới, đáp ứng lợi ích chiến lược của các nước thành
viên. Để làm được điều đó, các nước BRICS phải có sự nhân nhượng lẫn
nhau.
Nhiều chuyên gia kinh tế
cho rằng, sự liên kết thành công giữa các nước có sự khác biệt trong
BRICS có sức thu hút các nước khác tham gia trong bối cảnh vai trò tài
chính hàng đầu của các thể chế phương Tây đang bị đặt dấu hỏi nghi vấn
trong sự phát triển của thế giới.
Sự đồng thuận vượt khỏi lĩnh vực kinh tế
Tại Hội nghị cấp cao ở
Hải Nam lần này, lãnh đạo các nước BRICS đã đạt được sự đồng thuận và
thống nhất nhận định cho rằng cuộc khủng hoảng tài chính gần đây bộc lộ
những bất hợp lý trong trật tự tiền tệ hiện nay lấy đồng USD làm trụ
cột. Do đó, thế giới cần có một hệ thống tiền tệ dự trữ quốc tế trên cơ
sở rộng rãi để bảo đảm sự ổn định và vững chắc.
Các nhà lãnh đạo BRICS
nhất trí xem xét lại vai trò toàn cầu của "Quyền rút vốn đặc biệt" (SDR)
của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) và tài sản dự trữ mà một số chuyên gia
cho rằng có thể phát triển thành công cụ để thay thế một phần đồng USD.
Tuy nhiên, BRICS chưa đề cập vấn đề đồng nhân dân tệ (NDT) nên hay chưa
nên tham gia SDR mà chỉ hoan nghênh việc thảo luận thành phần của gói
tiền dự trữ.
Lãnh đạo các nước BRICS
cũng đạt được sự nhất trí về nhiều biện pháp nhằm phục hồi kinh tế thế
giới, cải cách hệ thống tài chính toàn cầu, cải tổ cơ chế hoạt động của
Ngân hàng Thế giới (WB), ngăn chặn biến động giá nông sản và hàng hóa,
tăng cường trao đổi và hợp tác về công nghiệp, thương mại, khoa học,
công nghệ và nông nghiệp, thúc đẩy hơn nữa các hoạt động điều phối và
đối thoại nội khối.
Đề án phối hợp đầu tiên
của 5 nước là thanh toán và cung cấp tín dụng theo các đồng tiền quốc
gia thay vì đồng USD. Do đó, việc đưa nền kinh tế thế giới không còn dựa
vào đồng USD là một trong những chủ đề chính của diễn đàn BRICS ở Hải
Nam vừa qua.
Đánh giá về BRICS, ông
Giu-li-et-tô Ca-ri-da, thành viên của Nghị viện châu Âu, cho rằng nhóm 5
nền kinh tế đang phát triển mới nổi này đang có một tương lai đầy hứa
hẹn. Theo ông, BRICS đang ảnh hưởng đến mối quan hệ kinh tế và thương
mại với phương Tây. Do đó, tổ chức này có sức sống mãnh liệt, thể hiện
trước hết ở chỗ họ có tiền và vốn để đầu tư. Thậm chí, sức sống của
BRICS còn lớn hơn cả châu Âu.
Bình luận viên của báo
“China Daily” nhận xét: “Ngay cả trong phạm vi phương Đông, BRICS đang
đảm nhiệm những nhiệm vụ có phạm vi lớn hơn nhiều. Sự hợp tác của 5 quốc
gia trong BRICS có thể tạo ra một tình hình có lợi cho họ trên thế
giới. Các nước BRICS sử dụng sự phát triển mạnh mẽ về thị trường của các
nước châu Phi, Mỹ La-tinh và Đông Nam Á để xuất khẩu hàng hóa của họ
tới khu vực này. Từ đó, họ càng có điều kiện để phát triển kinh tế mạnh
mẽ hơn, với nhịp độ tăng trưởng cao hơn”.
Khi mới thành lập, BRICS
thể hiện vai trò chỉ như là một tổ chức kinh tế là chủ yếu. Tuy nhiên,
tại Summit ở Hải Nam (Trung Quốc) vừa qua, các nước BRICS đã đạt được sự
đồng thuận khi ra tuyên bố chung về tình hình ở Li-bi và cho rằng Mỹ và
NATO trong khi ném bom vào thành phố của Li-bi đã vượt ra khỏi khuôn
khổ các biện pháp được quy định trong Nghị quyết 1973 của Hội đồng Bảo
an Liên hợp quốc. Như vậy, lúc này BRICS đã trở thành một liên kết chính
trị mặc dù để đạt tới sự liên kết đầy đủ vẫn còn thêm một thời gian
nữa./
