TCCS - Bước vào tháng
cuối cùng của năm 2010, có thể khẳng định nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN năm
2010 của Việt Nam đã thành công tốt đẹp, đạt được các mục tiêu đề ra,
góp phần tăng cường đoàn kết và thúc đẩy tiến trình xây dựng Cộng đồng
ASEAN, đồng thời hỗ trợ đắc lực cho các yêu cầu đối ngoại của Đảng và
Nhà nước, nâng cao vai trò và vị thế quốc tế của Việt Nam. Thành công
của Năm Chủ tịch ASEAN được thể hiện qua những kết quả quan trọng và
thiết thực, tạo tác động lâu dài và ghi đậm dấu ấn Việt Nam.
Nhìn lại chặng đường đã
qua với đầy ắp những sự kiện sôi động và những khó khăn, thách thức
không nhỏ, chúng ta vui mừng và tự hào về những kết quả đã đạt được, xét
cả về lợi ích chung của ASEAN cũng như lợi ích trực tiếp của Việt Nam.
Một là,
chúng ta đã thực hiện tốt nhiệm vụ của Chủ tịch ASEAN với phương châm
“tích cực, chủ động và có trách nhiệm”, qua đó đã nâng cao vai trò và vị
thế quốc tế của Việt Nam. Ngay từ đầu năm 2009, chúng ta đã khẩn trương
tiến hành công tác chuẩn bị về mọi mặt cho việc đảm nhiệm trọng trách
này. Trên cơ sở đánh giá đúng thực trạng hợp tác ASEAN và chiều hướng
diễn biến của tình hình khu vực và quốc tế, chúng ta đã xác định đúng
chủ đề và trọng tâm hợp tác của ASEAN cho cả năm 2010, do vậy đã tạo ra
sự chuyển biến thực sự trong hợp tác ASEAN theo hướng hành động và cụ
thể hóa các thỏa thuận. Chủ đề “Hướng tới Cộng đồng ASEAN; từ tầm nhìn
đến hành động” do Việt Nam đề xuất đã nhận được sự hưởng ứng mạnh mẽ của
các nước ASEAN và thực sự trở thành định hướng cho hành động của Hiệp
hội với những trọng tâm ưu tiên là: đẩy nhanh tiến trình xây dựng Cộng
đồng ASEAN; tăng cường quan hệ đối ngoại của ASEAN và bảo đảm vai trò
trung tâm của Hiệp hội ở khu vực; đẩy mạnh hợp tác rộng rãi nhằm duy trì
hòa bình và an ninh khu vực, phát triển bền vững và ứng phó với những
thách thức toàn cầu.
Theo đó, Việt Nam đã đề
ra và thúc đẩy nhiều sáng kiến phù hợp, tạo được sự thống nhất cao và
cam kết chung của ASEAN về đẩy mạnh hợp tác sâu rộng trên nhiều lĩnh
vực, đạt được những tiến triển cụ thể và quan trọng theo các trọng tâm
ưu tiên nói trên, thể hiện rõ nhất qua các Tuyên bố chung của các hội
nghị cấp cao cũng như việc lập hoặc nâng cao giá trị của các cơ chế hợp
tác khu vực. Chúng ta cũng chủ trì cùng ASEAN và các đối tác liên quan
soạn thảo nhiều văn kiện quan trọng thể hiện cam kết chung về hợp tác
trong nhiều lĩnh vực.
Trong cả năm qua, Việt
Nam đã tổ chức và điều hành trôi chảy nhiều sự kiện quan trọng và dồn
dập của ASEAN gồm hai đợt Hội nghị Cấp cao (ASEAN-16 và ASEAN-17), các
hoạt động của Quốc hội (Đại hội đồng Liên nghị viện ASEAN - AIPA), hơn
10 hội nghị cấp bộ trưởng và trên 20 cuộc họp cấp quan chức liên quan
đến cả chính trị - an ninh, kinh tế và văn hóa - xã hội, cùng các hoạt
động của các tổ chức quần chúng (Diễn đàn Nhân dân ASEAN) và doanh
nghiệp (Hội nghị Thượng đỉnh về kinh doanh và đầu tư ASEAN)... Chúng ta
đã điều hành các hội nghị đi vào thảo luận thực chất với không khí xây
dựng và đạt được đồng thuận cao trong nhiều vấn đề quan trọng. Đặc biệt,
chúng ta đã xử lý khéo léo trên cơ sở tham vấn chặt chẽ với các nước
liên quan và tạo được quan điểm chung rộng rãi về nhiều vấn đề phức tạp
có liên quan trực tiếp đến ASEAN, như tình hình Biển Đông, Mi-an-ma,
Thái Lan, bán đảo Triều Tiên... Bên cạnh đó, Việt Nam đã vận động thành
công để thay mặt ASEAN tham dự Hội nghị Cấp cao G20 tại Ca-na-đa và Hàn
Quốc, và đã có những đóng góp quan trọng và thiết thực cho kết quả của
các hội nghị này trên cơ sở tham vấn chặt chẽ với các nước ASEAN khác.
Hai là, sự
liên kết và thống nhất ASEAN có bước phát triển mới về chất theo hướng
sâu rộng và chặt chẽ hơn. Nét nổi bật trong năm qua là đã có sự chuyển
biến quan trọng trong hợp tác ASEAN theo hướng nâng cao tính “hành động”
và “thực thi”. Theo chủ đề xuyên suốt cả năm 2010, các lãnh đạo cũng
như các bộ trưởng và quan chức đều nhấn mạnh đến thúc đẩy hành động nhằm
cụ thể hóa các mục tiêu đã đề ra; thống nhất nhiều biện pháp, nhất là
tăng cường cơ chế giám sát và đánh giá kết quả thực hiện các thỏa thuận
cũng như sự phối kết hợp giữa các cơ quan thực thi. Nhờ vậy, việc triển
khai các kế hoạch xây dựng Cộng đồng ASEAN và các thỏa thuận quan trọng
khác đã đạt được nhiều tiến triển cụ thể và có ý nghĩa, mặc dù gặp phải
nhiều khó khăn, thách thức do tác động của các nhân tố trong và ngoài
ASEAN, nhất là những diễn biến nhanh chóng và phức tạp của tình hình khu
vực và quốc tế.
Về chính trị - an ninh,
việc triển khai Kế hoạch tổng thể về xây dựng Cộng đồng Chính trị - An
ninh ASEAN (ASPC), nhất là trong 14 lĩnh vực ưu tiên được đẩy mạnh, đã
tăng cường đối thoại và hợp tác về các vấn đề chính trị - an ninh, nâng
cao hiểu biết và tin cậy giữa các quốc gia, vì lợi ích chung là hòa
bình, an ninh, hợp tác và phát triển ở khu vực. Các cơ chế đối thoại và
hợp tác về chính trị - an ninh khu vực, nhất là Diễn đàn Khu vực ASEAN
(ARF) tiếp tục hoạt động mạnh mẽ và được bổ sung với việc lập một số cơ
chế mới như Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng với các đối tác
quan trọng (ADMM +), Hội nghị những người đứng đầu các cơ quan an ninh
ASEAN (MACOSA) và Diễn đàn biển ASEAN (AMF). Các công cụ bảo đảm hòa
bình và an ninh khu vực tiếp tục được củng cố và phát huy tác dụng, nhất
là Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác (TAC), Hiệp ước về Khu vực Đông Nam Á
không có vũ khí hạt nhân (SEANWFZ) và Tuyên bố về Cách ứng xử của các
bên liên quan ở Biển Đông (DOC).
Về kinh tế, việc thực
hiện Kế hoạch tổng thể về xây dựng Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) đã tiến
hành nghiêm túc theo các chỉ tiêu và lộ trình đã đề ra, đạt được tiến
triển khả quan. Với những nỗ lực to lớn ở cả tầm khu vực và quốc gia,
ASEAN đã và đang triển khai hiệu quả các lộ trình tự do hóa và thuận lợi
hóa về thương mại, dịch vụ, đầu tư, thông qua các thỏa thuận quan
trọng, như Hiệp định thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA), Hiệp định đầu tư
toàn diện ASEAN (ACIA), Gói cam kết thứ 8 của Khung hợp tác về dịch
vụ... Đáng chú ý, hợp tác nhằm phục hồi kinh tế và phát triển bền vững
được thúc đẩy mạnh mẽ và rộng rãi không chỉ trong ASEAN mà cả giữa ASEAN
với các đối tác quan trọng ở khu vực.
Về văn hóa - xã hội, nỗ
lực triển khai Kế hoạch tổng thể về xây dựng Cộng đồng Văn hóa - xã hội
ASEAN (ASCC) đã đạt được nhiều bước tiến tích cực. ASEAN đã thống nhất
xác định và đẩy mạnh hợp tác trên 4 lĩnh vực ưu tiên là: Đối phó với các
thách thức toàn cầu, nhất là về biến đổi khí hậu; phát triển nguồn nhân
lực cho phục hồi kinh tế; tăng cường phúc lợi xã hội và phát triển cho
phụ nữ và trẻ em ASEAN; đẩy mạnh hợp tác văn hóa. Nét đáng chú ý là đã
có nhiều tiến triển cụ thể trong nỗ lực xây dựng một Cộng đồng ASEAN
chia sẻ và đùm bọc lẫn nhau, phát triển con người, phục vụ và nâng cao
chất lượng cuộc sống của người dân. Đó là các thỏa thuận được thể hiện
trong Tuyên bố chung ASEAN về phát triển nguồn nhân lực, về tăng cường
phúc lợi và phát triển phụ nữ và trẻ em, về hợp tác hỗ trợ người và tàu
thuyền gặp nạn trên biển, việc lập và hoạt động của ủy ban liên chính
phủ ASEAN về Nhân quyền (AICHR) và Ủy ban về Thúc đẩy các quyền của phụ
nữ và trẻ em ASEAN (ACWC), các hoạt động tăng cường quảng bá và nâng cao
nhận thức về ASEAN cũng như tạo dựng ý thức cộng đồng trong mọi tầng
lớp nhân dân.
Về thu hẹp khoảng cách
phát triển, việc triển khai Kế hoạch công tác về Sáng kiến liên kết
ASEAN (IAI) đã có nhiều tiến triển với nhiều dự án thiết thực và hành
động cụ thể, thu hút sự quan tâm và hỗ trợ của nhiều đối tác cả trong và
ngoài ASEAN. Hợp tác tiểu vùng, nhất là ở Mê-công cũng được đẩy mạnh
thông qua nhiều khuôn khổ khác nhau, góp phần cho mục tiêu thu hẹp
khoảng cách phát triển của ASEAN.
Đáng chú ý là việc xây
dựng và thông qua Kế hoạch tổng thể về Kết nối ASEAN, một văn kiện quan
trọng bổ sung cho Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN, sẽ góp phần đẩy
mạnh liên kết ASEAN và tạo cơ sở mở rộng kết nối ra toàn khu vực Đông Á.
Kế hoạch này đề ra những mục tiêu và biện pháp tăng cường kết nối ASEAN
trên 3 lĩnh vực ưu tiên là hạ tầng, thể chế và người dân, nhất là ở
tiểu vùng Mê-công. Các nước cũng đã nhất trí lập Ủy ban điều phối để
triển khai; nhấn mạnh cần huy động đủ nguồn lực thực hiện, kể cả sớm lập
Quỹ Cơ sở hạ tầng ASEAN cũng như huy động nguồn lực từ các nguồn khác.
Hiến chương ASEAN đã thực
sự đi vào cuộc sống cả về khía cạnh pháp lý và tổ chức bộ máy, tạo cơ
sở pháp lý và khuôn khổ thể chế cho gia tăng liên kết ASEAN, trước mắt
là hỗ trợ mục tiêu xây dựng Cộng đồng ASEAN. Các cơ quan chính của ASEAN
đã hoạt động trôi chảy, nhất là 04 Hội đồng cấp Bộ trưởng và Ủy ban Đại
diện thường trực về ASEAN (CPR) ở Gia-các-ta. Các văn kiện pháp lý bổ
trợ cho Hiến chương đã cơ bản được hoàn tất, trong đó có Nghị định thư
về Giải quyết tranh chấp và Hiệp định về Quyền ưu đãi miễn trừ.
Ba là, quan
hệ đối ngoại của ASEAN được tăng cường mạnh mẽ, hỗ trợ đắc lực cho mục
tiêu hòa bình, an ninh và phát triển của ASEAN. Trong khi tập trung xây
dựng Cộng đồng, ASEAN tiếp tục đẩy mạnh những nỗ lực tăng cường quan hệ
với các đối tác bên ngoài thông qua nhiều khuôn khổ khác nhau. Các đối
tác ngày càng coi trọng vai trò và quan hệ với ASEAN; gia tăng cam kết
hỗ trợ ASEAN bằng nhiều hình thức khác nhau, kể cả về tài chính; tích
cực tham gia hoạt động của các diễn đàn khu vực.
Trong năm qua, quan hệ
giữa ASEAN với các đối tác chính theo khuôn khổ ASEAN+1 được đẩy mạnh và
nâng cấp. Việc tổ chức Hội nghị Cấp cao ASEAN+1 với một số đối tác
(Nga, Ô-xtrây-li-a, Niu Di-lân, Hoa Kỳ và Liên hợp quốc) ngoài Cấp cao
hằng năm với 4 nước (Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và Ấn Độ), đã tạo
động lực phát triển hơn nữa quan hệ giữa ASEAN với các đối tác này. Quan
hệ ASEAN - Hàn Quốc được nâng lên thành đối tác chiến lược, trong lúc
quan hệ đối tác chiến lược với Trung Quốc và Nhật Bản tiếp tục phát
triển sâu rộng hơn; quan hệ ASEAN - Hoa Kỳ được nâng cấp lên tầm chiến
lược; quan hệ với các đối tác còn lại (Ấn Độ, Ô-xtrây-li-a, Niu Di-lân,
Nga, EU, Ca-na-đa, Liên hợp quốc) đều đã trở thành quan hệ đối tác toàn
diện. ASEAN và các đối tác cũng đã triển khai nhiều hoạt động hợp tác
trên cơ sở các kế hoạch hành động hiện có, đồng thời đạt nhiều thỏa
thuận mới nhằm đẩy mạnh hơn nữa hợp tác trên nhiều lĩnh vực.
Các diễn đàn khu vực do
ASEAN giữ vai trò chủ đạo, nhất là ASEAN+3 và Cấp cao Đông Á (EAS) tiếp
tục phát triển năng động, góp phần đẩy mạnh đối thoại và hợp tác rộng
rãi ở khu vực Đông Á. Tiến trình hợp tác ASEAN+3 đang phát triển sâu
rộng trong 22 lĩnh vực với gần 60 cơ chế khác nhau. Những kết quả đáng
kể nhất là Thỏa thuận đa phương hóa Sáng kiến Chiềng Mai (với trị giá
120 tỉ USD) đã có hiệu lực từ tháng 3-2010, nỗ lực nghiên cứu khả thi về
việc lập một Khu vực mậu dịch tự do Đông Á và việc chuẩn bị ký Hiệp
định Quỹ dự trữ gạo khẩn cấp. Điều quan trọng là các nước liên quan đều
khẳng định lại tầm quan trọng của khuôn khổ hợp tác ASEAN+3, coi đó là
công cụ chính cho mục tiêu lâu dài là xây dựng cộng đồng Đông Á; sẽ lập
Nhóm Tầm nhìn Đông Á lần II (EAVG II) để tiếp tục kiểm điểm và khuyến
nghị định hướng cho hợp tác ASEAN+3.
Tiến trình EAS tiếp tục
phát triển năng động với hai dấu ấn quan trọng là Tuyên bố chung kỷ niệm
5 năm thành lập EAS (trong đó khẳng định lại các mục tiêu, nguyên tắc,
thể thức và trọng tâm của EAS cũng như vai trò chủ đạo của ASEAN đã được
thống nhất từ năm 2005) và quyết định mở rộng EAS cho Nga và Hoa Kỳ
tham gia từ năm 2011. Hợp tác EAS trong 5 lĩnh vực ưu tiên (tài chính -
kinh tế, năng lượng, môi trường, quản lý thảm họa và giáo dục) được
triển khai khá mạnh, đạt được những tiến triển đáng kể ban đầu. Điểm
đáng chú ý là các nước đều nhấn mạnh cần bảo đảm EAS là diễn đàn của
lãnh đạo để đối thoại và hợp tác về các vấn đề chiến lược liên quan đến
hòa bình, an ninh và phát triển ở khu vực; cần đẩy mạnh đối thoại về các
vấn đề chính trị - an ninh, đồng thời thúc đẩy hợp tác trên một số lĩnh
vực ưu tiên, nhưng cần tránh mở rộng sang nhiều lĩnh vực chuyên môn
thuần túy vì có thể làm thay đổi mục tiêu và tính chất của EAS.
Bốn là, vai
trò khu vực và vị thế quốc tế của ASEAN được nâng cao một cách thực
chất. ASEAN đã đạt nhất trí cao về quan điểm trong lúc ưu tiên xây dựng
Cộng đồng ASEAN, Hiệp hội sẽ tiếp tục đẩy mạnh quan hệ đối ngoại và giữ
vai trò trung tâm trong một cấu trúc khu vực đang định hình, tạo điều
kiện cho các đối tác quan trọng tham gia sâu rộng hơn và đóng góp tích
cực vào việc xử lý các vấn đề liên quan đến hòa bình, an ninh và phát
triển ở khu vực cũng như hỗ trợ mục tiêu hình thành Cộng đồng ASEAN.
Theo đó, ASEAN đã thống
nhất lập trường chung là cần thúc đẩy một cấu trúc khu vực đa tầng nấc,
dựa trên các tiến trình hợp tác khu vực hiện có, đan xen, bổ sung và hỗ
trợ lẫn nhau, trong đó ASEAN giữ vai trò chủ đạo; không ủng hộ một cấu
trúc khu vực duy nhất bao trùm lên cả khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
ASEAN đã quyết định mở rộng EAS để Nga và Hoa Kỳ tham gia trên cơ sở ủng
hộ vai trò trung tâm của ASEAN và tôn trọng các mục tiêu, nguyên tắc,
thể thức và ưu tiên của EAS đã được thống nhất từ trước. ASEAN cũng
quyết tâm chủ động tiến hành các biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động
của các diễn đàn hiện có do ASEAN giữ vai trò chủ đạo như ASEAN+1,
ASEAN+3, EAS và ARF; và lập thêm khuôn khổ ADMM+. Ngoài ra, ASEAN cũng
phát huy được vai trò quan trọng thông qua những đóng góp tích cực tại
các diễn đàn khác như APEC, ASEM, FEALAC, G-20 và Liên hợp quốc.
Các đối tác chính đều
đánh giá cao vai trò và vị thế quốc tế của ASEAN; khẳng định ủng hộ vai
trò trung tâm của ASEAN ở khu vực, kể cả quyết định mở rộng EAS cho Nga
và Hoa Kỳ tham gia cũng như vai trò chủ đạo của Hiệp hội tại các diễn
đàn khu vực hiện có. Các đối tác nhìn chung chia sẻ quan điểm của ASEAN
về xây dựng một cấu trúc khu vực đa tầng nấc dựa trên các diễn đàn khu
vực hiện có. Nhiều nước hoặc nhóm nước khác ngày càng coi trọng vai trò
và quan hệ với ASEAN, mong muốn tăng cường hợp tác hoặc lập quan hệ với
ASEAN với nhiều hình thức khác nhau như: Pa-ki-xtan, Bê-la-rút,
Ca-dắc-xtan, Thổ Nhĩ Kỳ, Bra-xin, Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh (GCC), Khối
Thị trường chung Nam Mỹ (MERCOSUR),...
Năm là, đối
thoại và hợp tác khu vực nhằm duy trì hòa bình và an ninh cũng như phát
triển bền vững và ứng phó với những thách thức toàn cầu được tăng cường
mạnh mẽ và rộng khắp thông qua nhiều khuôn khổ và cấp độ khác nhau. Mặc
dù trải qua nhiều diễn biến phức tạp, có thể khẳng định môi trường hòa
bình và an ninh khu vực về cơ bản được củng cố và tăng cường chủ yếu do
việc gia tăng các hoạt động tăng cường đối thoại, xây dựng lòng tin và
hợp tác về các vấn đề chính trị ở khu vực. ASEAN đã tích cực tiến hành
các nỗ lực xây dựng Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN và đạt được
những tiến triển quan trọng. Các cơ chế về an ninh khu vực, nhất là ARF
tiếp tục phát huy tác dụng tích cực, trong đó có việc thông qua Kế hoạch
hành động thực hiện Tuyên bố Tầm nhìn ARF; và được bổ sung thêm một số
cơ chế mới, nhất là ADMM+. Các công cụ bảo đảm an ninh khu vực tiếp tục
phát huy tác dụng trong việc xây dựng và chia sẻ các chuẩn mực ứng xử
giữa các quốc gia. Việc Ca-na-đa và Thổ Nhĩ Kỳ, và sắp tới là EU tham
gia TAC đã đưa số quốc gia và thực thể ngoài ASEAN tham gia TAC lên
thành 19, thực sự làm cho Hiệp ước này trở thành Bộ quy tắc ứng xử chỉ
đạo quan hệ giữa các quốc gia khi tham gia các hoạt động ở khu vực. Việc
thực hiện DOC có những tiến triển mới đáng khích lệ với việc nối lại
họp Nhóm công tác chung ASEAN - Trung Quốc và dự kiến sớm họp lại Quan
chức cao cấp (SOM) về DOC cũng như một số cam kết khác giữa các bên liên
quan. Điều quan trọng là nhiều nước trong và ngoài khu vực đều quan tâm
và chia sẻ nhận thức chung là cần duy trì hòa bình và an ninh ở Biển
Đông; giải quyết hòa bình các tranh chấp theo luật pháp quốc tế, nhất là
Công ước Liên hợp quốc về Luật biển 1982; thực hiện hiệu quả DOC và
tiến tới thông qua Bộ quy tắc ứng xử về Biển Đông (COC). Việc đối thoại
thường xuyên ở các cấp về các vấn đề khu vực và quốc tế khác, trong đó
có tình hình Mi-an-ma và bán đảo Triều Tiên đã giúp tăng cường hiểu biết
và xây dựng lòng tin cậy giữa các nước liên quan, tạo điều kiện thuận
lợi cho việc tìm giải pháp phù hợp bằng biện pháp hòa bình.
Hợp tác nhằm phục hồi
kinh tế và phát triển được đẩy mạnh rộng rãi trên nhiều tầng nấc khác
nhau, trở thành chủ đề ưu tiên tại các diễn đàn khu vực và quốc tế. Cùng
với nỗ lực xây dựng Cộng đồng Kinh tế ASEAN, Hiệp hội đã đạt những thỏa
thuận mới, thể hiện rõ nhất trong Tuyên bố chung về phục hồi và phát
triển bền vững của Cấp cao ASEAN 16 và Kế hoạch tổng thể về Kết nối
ASEAN được thông qua tại Cấp cao ASEAN 17. ASEAN cũng trao đổi và thống
nhất với các đối tác liên quan về phương hướng và biện pháp nhằm phát
triển bền vững thông qua các khuôn khổ ASEAN+1, ASEAN+3, EAS và kể cả
tại G20. Một trong những nỗ lực quan trọng là trong lúc triển khai các
thỏa thuận tự do thương mại (FTA) với các đối tác, ASEAN cũng tích cực
thúc đẩy nghiên cứu khả thi việc thành lập một FTA toàn khu vực Đông Á
thông qua khuôn khổ ASEAN+3 và EAS.
Hợp tác ứng phó với những
thách thức toàn cầu, nhất là về biến đổi khí hậu cũng được đẩy mạnh
trên nhiều tầng nấc khác nhau. ASEAN đã ra Tuyên bố chung về ứng phó với
biến đổi khí hậu và đang khẩn trương xây dựng kế hoạch hành động để
thực hiện, đồng thời đẩy mạnh hợp tác với các đối tác thông qua nhiều
khuôn khổ khác nhau cũng như tích cực đóng góp cho nỗ lực chung của cộng
đồng quốc tế trong việc đạt được một thỏa thuận quốc tế mang tính pháp
lý về biến đổi khí hậu. Hợp tác về quản lý thảm họa, phòng chống dịch
bệnh và những thách thức xuyên quốc gia khác cũng được quan tâm thúc đẩy
và đạt những tiến triển có ý nghĩa.
Điểm đáng chú ý nữa là
hợp tác về phát triển tiểu vùng Mê-công có những bước tiến quan trọng,
với sự quan tâm và tham gia ngày càng lớn của các đối tác ngoài ASEAN,
mặc dù tiểu vùng Mê-công không hoàn toàn thuộc khuôn khổ hợp tác chính
thức của ASEAN nhưng được sự ủng hộ mạnh mẽ về chính trị của ASEAN (được
thể hiện trong nhiều văn kiện quan trọng của Hiệp hội). Việt Nam đã tổ
chức Cấp cao Mê-công - Nhật Bản lần 2 và hai cuộc họp Bộ trưởng Mê-công -
Hoa Kỳ; đóng góp quan trọng cho thành công của Cấp cao đầu tiên của ủy
hội Mê-công; tích cực tham gia các cơ chế tiểu vùng như CLV, CLMV và
ACMECS. Nhiều đối tác khác (Ấn Độ, Hàn Quốc, Nga, Ô-xtrây-li-a và Niu
Di-lân) ngày càng quan tâm hơn và mong muốn hợp tác với các nước ở tiểu
vùng Mê-công. Ngoài các lĩnh vực phát triển hạ tầng, kinh tế - thương
mại và xóa đói, giảm nghèo, các nội dung hợp tác về ứng phó với biến đổi
khí hậu và bảo đảm nguồn nước sông Mê-công đã được quan tâm thúc đẩy
mạnh.
Sáu là, quan
hệ song phương giữa Việt Nam với các nước trong và ngoài ASEAN được
tăng cường mạnh mẽ và thực chất. Trong năm qua, Việt Nam đã chủ động tổ
chức hội đàm và tiếp xúc song phương với lãnh đạo nhiều nước (kể cả cấp
cao và cấp bộ trưởng) nhân dịp đến tham dự các hội nghị của ASEAN để bàn
biện pháp tăng cường quan hệ song phương, đạt được nhiều thỏa thuận
quan trọng và thiết thực. Ngoài ra, nhiều nước khác do nhận thấy vai trò
và tiềm năng phát triển của Việt Nam đã chủ động đến thăm hoặc tiếp xúc
với Lãnh đạo ta để trao đổi các biện pháp đẩy mạnh quan hệ và hợp tác
cụ thể. Có thể nói quan hệ song phương giữa ta với nhiều nước trên thế
giới, nhất là với các đối tác lớn đã có những bước phát triển thực chất
và hiệu quả, tiếp tục đi vào chiều sâu.
Bảy là,
chúng ta đã tranh thủ việc tổ chức các hội nghị ASEAN để quảng bá đất
nước, con người, lịch sử, văn hóa và tiềm năng phát triển của Việt Nam.
Chúng ta đã tiến hành với nhiều biện pháp và hình thức khác nhau, từ các
hoạt động trong khuôn khổ các hội nghị được tổ chức ở nhiều tỉnh, thành
phố, đến các chương trình biểu diễn văn nghệ, chiêu đãi, triển lãm,
thông tin, báo chí... Qua việc chứng kiến tận mắt, các lãnh đạo, đại
biểu và giới báo chí quốc tế hiểu rõ hơn về đất nước và con người cũng
như tiềm năng phát triển của Việt Nam, góp phần thúc đẩy những nỗ lực
tăng cường quan hệ và hợp tác giữa các nước với Việt Nam.
Tóm lại, có thể khẳng
định rằng chúng ta đã hoàn thành tốt đẹp nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN 2010
với dấu ấn đậm nét Việt Nam. Những thành quả của năm 2010 đã thực sự
thúc đẩy liên kết ASEAN và quan hệ giữa ASEAN với các đối tác chuyển
sang thời kỳ hành động cụ thể và lên tầm cao mới theo hướng toàn diện và
thực chất hơn, đồng thời khẳng định được vai trò trung tâm của ASEAN
trong một cấu trúc khu vực đang định hình, qua đó tạo đà mạnh mẽ cho
ASEAN hướng tới mục tiêu hình thành Cộng đồng ASEAN vào năm 2015. Mặt
khác, kết quả của năm 2010 cũng đặt ra một số vấn đề mà chúng ta cần
tiếp tục nghiên cứu và có chủ trương phù hợp trong tham gia hợp tác
ASEAN trong thời gian tới, nhằm tiếp tục bảo đảm môi trường hòa bình, an
ninh, hợp tác và phát triển ở khu vực, vì lợi ích chung của ASEAN và
của Việt Nam. Lãnh đạo và đại biểu các nước cũng như dư luận quốc tế và
báo chí đều đánh giá cao vai trò của Việt Nam trong năm đảm nhiệm vai
trò Chủ tịch ASEAN.
Thành công của nhiệm kỳ
Chủ tịch ASEAN năm 2010 đánh dấu một bước phát triển mới đầy ý nghĩa của
Việt Nam trên bước đường hội nhập khu vực và quốc tế. Những nỗ lực và
đóng góp tích cực của Việt Nam cho sự phát triển và lớn mạnh của ASEAN
thêm một lần nữa khẳng định chính sách nhất quán của chúng ta coi trọng
ASEAN cả về hợp tác đa phương và quan hệ song phương, luôn nỗ lực hết
mình vì một ASEAN vững mạnh, đoàn kết và liên kết ngày càng chặt chẽ
hơn. Đây cũng chính là lợi ích chiến lược lâu dài của Việt Nam, là một
bộ phận quan trọng trong đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa dạng
hóa, đa phương hóa quan hệ, chủ động hội nhập khu vực và quốc tế của
chúng ta.
Thành công của nhiệm kỳ
Chủ tịch ASEAN năm 2010 nói riêng cũng như những kết quả tốt đẹp của quá
trình tham gia ASEAN 15 năm qua, xuất phát từ đường lối đối ngoại đúng
đắn, sáng suốt của Đảng, Nhà nước ta, từ vai trò, vị thế của đất nước
sau 25 năm đổi mới và mở cửa. Trong bối cảnh tình hình diễn biến nhanh
chóng và phức tạp, những kết quả đạt được là do sự chỉ đạo sáng suốt,
sát sao và kịp thời của Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ và Quốc hội;
là tổng hòa nỗ lực đóng góp của tất cả các bộ, ngành và địa phương, nhất
là sự phối hợp nhịp nhàng giữa các bộ, ngành chịu trách nhiệm phụ trách
ba Cộng đồng trụ cột (Bộ Ngoại giao, Bộ Công Thương, Bộ Lao động -
Thương binh và Xã hội), các Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, các cơ quan của
Quốc hội và các địa phương đăng cai tổ chức các hội nghị. Đặc biệt đáng
biểu dương là sự nỗ lực của các cơ quan trong ủy ban Quốc gia về ASEAN
2010 trong suốt gần 2 năm vừa chuẩn bị, vừa trực tiếp thực hiện vai trò
quan trọng này. Một trong những yếu tố làm nên thành công của năm ASEAN
2010 còn là tinh thần tận tụy, tích cực và trách nhiệm của đội ngũ cán
bộ trực tiếp tham gia thực hiện và phục vụ các hoạt động của năm Chủ
tịch ASEAN 2010.
Khép lại một năm với đầy
ắp các sự kiện dồn dập và sôi động cũng như những thành tựu to lớn của
ASEAN, chúng ta càng có thêm cơ sở vững chắc để tin tưởng vào tương lai
tươi sáng của Cộng đồng ASEAN vững mạnh, đoàn kết và thịnh vượng vào
2015 cũng như vai trò và vị thế quốc tế của Việt Nam./.
